Akut bronsit

Akut bronşit

Bronşit, büyük bronşları, yani soluk borusundan dallanarak akciğerlere yayılan hava borularını örten mukoza dokusunun akut ya da kronik iltihabıdır. iltihap bronşiyol denen ufak bronşlarda oluşursa bronşiolit adıyla anılır.

akut bronşit

akut bronşit sıradan bir hastalık olarak kabul edilir ve soğuk algınlığının peşinden gelişir. çok yaygındır. hastalık faktörü genellikle üst solunum yollarında önceden bulunmakta olan ve sık karşılaşılan virüslerdir. başlangıçtaki virüs enfeksiyonuna daha sonra eklenen bakteri enfeksiyonu bile fazla önemli değildir. gelişen bu komplikasyon yaygın kullanılan birkaç antibiyotikle basitçe denetim altına alınabilir.

nedenleri

akut bronşitin iki esas sebebi vardır:

enfeksiyonlar ve fizikokimyasal faktörler. soluk borusu ve bronşların iltihabı, üst solunum yollarında (burun, boğaz, gırtlak) grip enfeksiyonu sırasında çok sık gelişen bir komplikasyondur. boğmaca ve kızamık sırasında da soluk borusu ve bronş enfeksiyonlarına sık rastlanır. bilhassa gençlerde görülen akut bronşitlerde, başlıca etken bakterilerden çok virüslerdir. ama bakteriler de akut bronşit faktörü olabilir. bakteriler bronşlara hava ya da kan yoluyla ulaşabileceği gibi, solunum yolu mukozasında saprofit olarak da, yani normal şartlarda bir hastalığa yol açmadan bulunabilir. gelişi hoş bir nedenle organizmanın direnci zayıflar ve savunma sistemi devre dışı kalırsa, enfeksiyona yol açabilen saprofit bakteriler de bronşit faktörüne dönüşebilir.

fizikokimyasal faktörler içerisinde genellikle gaz durumunda havada asılı olarak bulunmakta olan ve bronş mukozasına zarar veren pekçok madde yer alır. fabrika ve ev bacaları ile taşıtların egzost borularından çıkan dumanlar ve solunum yollarında iltihaba yol açtığı mutlaka bilinen sigara dumanı bunların basında gelir.

hazırlayıcı etkenler

hastalığı hazırlayıcı faktörlerin basında çevre ve iklim şartları yer alır. ani sıcaklık değişikliklerinde, devamlı sıcak ve kuru ya da tam tersi tozlu ve nemli ortamlarda solunum yollarının koruyucu sıvı salgısı azalır. ani bastıran soğuklar ve hava değişimleri gibi faktörler solunum yolları hastalıklarının daha çok sonbahar ve kış aylarında görülmesinin başlıca sebebidir.

akut bronşitin öbür faktörleri ise soğuk algınlığı, burun orta bölmesi eğriliği (deviasyon) ya da polip gibi oluşumlardır. üst solunum yollarının, yani burun, boğaz, gırtlak ve soluk borusunun enfeksiyonlarına neden olan soğuk algınlığından başka öteki iki etken de burun solunumunu önler. bu nedenle bunlar solunumun ağız yoluyla yapılmasına, netice olarak yeterince ısıtılmamış ve nemlendirilmemiş bir havanın solunmasına sebep olur.

belirtileri

özellikle soğuk algınlığı sonrasında öksürükle birlikte hafif ateş (37,5 & deg; c-38,5 & deg; c) görülür. soluk borusu ve bronşlarda gelişen iltihap göğsün orta bölümünde, göğüs kemiğinin arkasında, öksürüğün artırdığı bir ağrıyla birlikte ortaya çıkar. zaman zaman daha hafif olan ağrılar tüm göğse yayılabilir; solunum kaslarının zorlanmasıyla solunum sıklaşır ve öksürük inatçı bir hal alır.

bronş iltihabının en önemli belirtisi olan öksürük bronşlardaki savunma mekanizmasının bir göstergesidir. olağan şartlarda da, bronş duvarlarım uyaran gelişi hoş bir etkene karşı şiddetli bir öksürük cevabı görülebilir ve uyarıcı etken dışarı atılmaya çalışılır. ama bronşitte bronş mukozası iltihaplanarak örselenmiştir. bu taktirde bronş duvarındaki mukus salgısı büyük ölçüde çoğalır, damarlarda toplanan aşırı orandaki kanın sıvı bölümü bronş boşluğuna sızar, eksüda denen bu sızıntının artması bronşları yabancı madde tesiri yaparak uyarır.

hastalığın en önemli ikinci belirtisi olan balgam çıkarma, damar dışına sıvı sızması ve mukus salgısının artmasının sonucudur. başlangıçta az çıkarılan ve koyu kıvamlı olan balgam, hastalık ilerledikçe daha akışkan ve boldur. zaman zaman günde yarım litre, daha seyrek olarak da bir litre kadar balgam çıkarılabilir.

seyri

akut bronşit genellikle tehlikeli bir gelişme göstermez. hasta iki hafta içerisinde iyileşebilir. kalp hastalığı olanlarda, çok ufak çocuklarda ve yaşlılarda hastalık daha uzun sürebilir. virüslerin etken olduğu bir enfeksiyonun bronşlarda doku yıkımına yol açması, buralarda bakterilerin de üremesini kolaylaştırır. bu taktirde hastalığın gidişi daha kötüdür. bakteri enfeksiyonlarının eklendiği bronşitlerin en kötü neticesi grip sonrası gelişen zatüredir.

tedavi

akut bronşitin faktörü genellikle virüstür ve bu taktirde antibiyotik tedavisinin yaran yoktur. ama virüs enfeksiyonuna bakteri enfeksiyonu eklenirse antibiyotik kullanmak gerekmektedir. dolayısıyla virüslerin etken olduğu düşünülse bile. akut bronşitli hastalara mümkün bakteri enfeksiyonuna karşı antibiyotik tedavisi uygulanmalıdır. bundan başka bronş salgılrının akışkanlığım artıran balgam yumuşatıcı (mukolitik) ilaçlar verilerek balgamın atılması temin edilmelidir. ateş yükseldiğinde yaygın şekilde kullanılan diğer düşürücülere başvurulur.

öksürük aşırı oranda artan bronş salgısının temizlenmesi için lazım bir savunma mekanizması oluşturur. öksürük ilaçları ancak çok gerektiğinde kullanılmalıdır.