Anne babaların eğitime katılımı
Yetersizliği olan çocuğa sahip anne babalara geçmişten günümüze kadar çeşitli roller verilmiş, anne babaların uzmanlarla ilişkileri de bu doğrultuda değişiklik göstermiştir. anne babalar daha önceden çocuklarındaki yetersizliklerin kaynağı olarak görülürken, zaman geçtikçe çocuklarının gelişimindeki önemleri anlaşılmaya başlanmıştır.
aileler okullarda çocuklarının akademik ve sosyal gereksinimlerine yönelik verilen hizmetlerin yetersizliği karşısında örgütlenmeye ve çocukları için nitelikli eğitim hizmetlerinin verilmesine yönelik düzenlemelerin yapılmasına ön ayak olmaya başlamışlardır.
aile çevresinin çocuğun gelişimini etkilediği görüşünden hareketle başlatılan erken eğitim hizmetleriyle birlikte anne babalara "öğretmenlik rolünün" verildiği de gözlenmektedir. bu anlayışa göre anne babalardan çocuklarıyla etkili iletişim kurmaları, istendik davranışları pekiştirmeleri, kavram ve beceri öğretmeleri, çocuğunun gelişimiyle ilgili kayıt tutup değerlendirme yapmaları beklenmekteydi. gerçekçi olmayan bu beklentiler sonucunda aileler uzman rolünü üstlenmişlerdi. çocuk ile ilgili verilecek hizmetlerin özelliklerini onlar belirliyorlardı. günümüzde ise aileler, "çocuklarının uzmanı" olarak kabul edilmekteler ve uzmanlarla aralarında eşitliğe, işbirliğine, ortaklığa ve etkileşime dayalı bir ilişki benimsenmektedir.
arkadaşça olarak da nitelendirilebilecek bu ilişkide uzmanların ailelere bakışı farklılaşmıştır. bu anlayışı benimsemiş uzmanlar, ailelerinin çocuklarıyla ilgili bildiklerine, diğer bir söylemle "uzmanlıklarına" saygı duymaktadırlar. anne babalardan çocuklarıyla ilgili pek çok şey öğrenebileceklerini, onların çocuklarıyla ilgili bilgileri anlayabilecek taktirde olduklarını ve çocuklarına hizmet verenlerle işbirliğine girerek hizmetlerin planlanmasında karar verilmesi sürecine kadar esas bir rol oynadıklarını kabul etmektedirler.
çocuğun hem okulda hem de evde öğrenebilmesi için ev ve okul bağının oluşturulmasında anne ve babanın bu sürece katılımı mühimdir. aile katılımı, anne ve babaların ya da çocuğun bakımından sorumlu olan ve aile için önemli diğer kişilerin çocukların değerlendirilmeleri, gereksinimlerine ideal yazılımların hazırlanması, eğitimleri ve toplumla bütünleştirilmeleri sürecinde aktif olarak yer almalarıdır.
anne babanın eğitime katılımı çok geniş bir yelpazeyi içermektedir. belli başlı katılım alanları aşağıdaki gibi özetlenebilir:
. öğretmenle ya da hizmet verenlerle devamlı ilişki kurmak.
. okulda eğitim sürecine katılmak, çocuğuyla ilgili verilen kararlara katılmak.
. evdeyse ödevlerini kontrol ederek bu eğitimi sürdürmek,
. sınıfta ve okulda gönüllü çalışmak.
. diğer velilerle etkileşim içerisinde olmak.
. toplum etkinliklerinde ve gönüllü kuruluşlarda çalışmak.
. okula maddi destek sağlamak.
. hizmetlerin ve bilgilerin yaygınlaştırılmasına katkıda bulunmak.
çocukların eğitsel başarılarını geliştirebilmek, etkili öğrenmeyi ve öğretmeyi sağlamak için aile odaklı hizmetlerde aile üyelerinin çalışma ekibine tam olarak katılmaları ve ailelerin "bir ortak" olarak görülmeleri gerekir. anne ya da baba gibi tek bir aile üyesinin bütün aileyi temsil etmesi yerine, bütün ailenin sisteme katılması temin edilmelidir. araştırmalar aile katılımının çocuklara ve ailelere pozitif pek çok açıdan yarar sağladığını göstermektedir. bu katılım:
. çocukların okuduklarını anlamalarını ve matematik problemlerini çözme becerilerini geliştirmektedir.
. çocukların notlarını, okula yönelik tutumlarını, kendilerine güvenlerini ve benlik algılarını pozitif olarak etkilemektedir.
. okula devamsızlıklarını, televizyon izleme saatlerini, uyum sorunlarını ve sorun davranışlarını azaltmaktadır.
. akademik başarılarının yanı sıra sosyal davranışlarını ve topluma uyumlarını da pozitif etkilemektedir.
aileleri okul programlarına aktif olarak katılan çocuklar, okulu toplumun bir parçası olarak algılamakta ve yetişkinlikte topluma daha yapıcı bir biçimde katılmaktadırlar.
katılım, ailelere yeni beceriler kazandırmakta, onları okul ve okulun eğitim politikası ile ilgili bilgilendirmekte ve öğretmenlerle etkili iletişim kurulmasında yeterli olmalarını sağlamaktadır. böylece aileler kendilerine ve becerilerine daha çok güvenerek kendileri ve çocukları için daha anlamlı amaçlar oluşturabilmektedirler.
aile katılımı ailenin okula ilişkisini ve işbirliğini artırır, okulda öğrencilerin ev ortamına genellemesini kolaylaştırır ve eğitimin yaygınlaştırılmasını temin eder.
anne babaların eğitime katılmalarını negatif olarak etkileyen bazı faktörler vardır. anne babaların "bir ortak" olarak değil de "bir düşman" ve çocuğun sorunlarının kaynağı olarak görülmesi gibi negatif tutumlar olabilmektedir. bunların yanı sıra çocuklarının eğitiminin yalnızca okulun sorumluluğu olarak görülmesi, ailelerin eğitime katılımlarıyla ilgili yasal düzenlemelerin yeterli olmaması, okulların ailelerin katılımıyla ilgili tutarlı politikalarının ve demokratik disiplin anlayışlarının olmaması, aile katılımı hizmetleri için yeterli kaynakların bulunmaması ve öğretmenlerin ailelerle çalışmak için yeterli eğitimlerinin olmaması gibi faktörler de sıralanabilir. anne ve babanın çalışıyor olması ya da veli toplantılarına katılacak vakit bulunamaması, evde başka çocukların olması ve bu çocuklara bakacak birinin olmaması gibi nedenlerde ailelerin çocuklarının eğitimlerine katılmalarını etkileyebilmektedir. bazı ailelerin de okuldan ya da toplumdan alabildikleri destek hizmetleri yeterli değildir. bazıları, yeterli olmayan bir eğitim sisteminden yakınırlarsa, bu sistemin çocuklarına zarar verebileceğinden korkmaktadırlar. bazıları da sisteme nasıl gireceklerini ve nereden, nasıl yardım alacaklarını bilememektedirler.
günümüzde ailelerin eğitime katılımının önemi tartışmasız olarak kabul edilmekte ve aileler eğitim politikalarının odağında yer almaktadır. dolayısıyla bu katılımın nasıl sağlanacağına ve nasıl artırılacağına, hangi gruplar için ne tür katılımların olması gerektiğine ait anlayışların da gelişmesi ve ideal hizmetlerin düzenlenmesi gerekir.
ülkemizde özel gereksinimli çocukların ailelerine yönelik hizmetler son derece yetersizdir. bu hedefle ilk olarak okul aile işbirliğini geliştirmek, bu ilişkiyi veli toplantılarıyla sınırlı olmaktan çıkarmak ve öğretmenlerin ya da hizmetleri yöneticilerin değil, ailelerin ideal zamanları dikkate alınarak planlamak ve ailenin olabildiği kadar bu hizmetlere kolay ulaşabilmesini sağlamak gerekir. okullarda görev yapan eğitimcileri, özel ihtiyacı olan çocuğa sahip ailelerin yaşadıkları dertler özel gereksinimli çocuğa uyum süreçleri, aileye etkili iletişim kurmanın yolları, aileleri eğitime nasıl katacaklarının yolları gibi hususlarda esas bilgi ve becerilerle donatmak gerekir. bu uzmanlar, toplumda var olan hizmetler ve bunlara nasıl ulaşılabileceği ile ilgili aileleri bilgilendirmeli, aile destek yazılımları geliştirilmelidir. anne baba grupları oluşturulmalıdır.
aile destek yazılımlarının aşağıda belirtilen hedefleri amaçlamaları gerekmektedir:
. bütün çocukların öğrenebileceğine inanarak, onların başarı gösteren olmalarını sağlamak.
. çocukların duygusal, sosyal, fiziksel ve akademik gelişimlerini ve büyümelerini sağlayacak biçimde onlara bir tüm olarak hizmet vermek.
. okul, aile ve toplum arasında sorumluluğu paylaştırmak.
. ailelerin ve çocukların ihtiyaçları karşılayacak olan aile destek/eğitim yazılımları, kurumlara ve eve dayalı alile eğitim hizmetleri veren merkezler biçiminde hizmet verebilmelidir. bundan başka, erken eğitim hizmetleri yaygınlaştırılarak, aile katılımının temelleri çocuklar ufak yaşlardayken atılmalıdır.
anne baba grupları ise, özel gereksinimli çocuğu olan anne babaları bir araya getirerek onları duygusal olarak desteklemekte, işbirliğini, etkileşimi, bilgi alışverişini sağlayarak sosyal dayanışma yaratmakta, anne ve babaların çocuklarıyla nasıl başa çıkacakları konusunda bilgilendirip biçimlendirmektedir.
aileler birbirlerine benzemezler. her aileyi kendine özgü olarak düşünmek gerekir. dolayısıyla ailelerin gereksinimlerini ve seçimini dikkate alarak, çeşitli tipte ve kademede hizmetlerin bireyselleştirilmesi gerekmektedir. hizmetler düzenlenirken bütün ailelerin ve çocukların kuvvetli oldukları dikkate alınmalıdır. anne baba ya da ile katılımı ayrı bir unsur değil, genel/özel eğitim hizmetlerinin bütünleşmiş bir parçasıdır. başarı gösteren bir aile katılımı uzun dönemli bir süreçtir, kapsamlıdır ve vakit alır. aile katılımının başarı gösteren olabilmesi için bütün okul seviyesinde planlanıp uygulanması gerekir. okul yöneticilerinin, öğretmenlerin, rehberlik uzmanlarının, sosyal çalışmacıların aileleri eğitime katabilmek için onlarla ortak çalışmaları gerekir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder