Aşı tedavisi (immunoterapi)
Alerjik hastalıklar kalıtsal yani genetik kökeni olan hastalıklardır. bilinen hiçbir tedavi alerjik genetik yapıyı ortadan kaldıramaz. ancak, immunoterapi alerjik şikayetleri başlatan en önemli etken olan alerjenlere karşı duyarlılığı büyük miktarda azaltabilir.
aşı tedavisi bilgi ve tecrübe gerektirir. tedavinin emniyetli ve başarı belirten olması için, alerji testlerinin uygulanması, aşı kararının verilmesi, planlanması ve sürdürülmesi kesinlikle bu konuda ihtisas sahibi olan doktorlar, yani alerji uzmanları ya da bu konuda deneyimi olan klinik bağışıklık sistemine, hassas olduğu alerjenlere karşı " alerjik yanıt vermemelerini" öğretir.
immunoterapinin yan tesirleri var mıdır ?
enjeksiyonlardan derhal sonra zaman zaman alerjik reaksiyonlar görülebilir. en sık gözlenen enjeksiyon yerinde kızarıklık ve şişlik oluşmasıdır.
çok daha nadir olarak ta vücutta kızarıklık ve şişlik, nefes darlığı, öksürük gibi bulguların ortaya çıktığı şiddetli reaksiyonlar görülebilir. bu reaksiyonlar genellikle enjeksiyonu takiben 20-30 dakika içerisinde geliştiğinden, hastaların aşıdan sonra uygulama yapılan yerde en az 30 dakika beklemesi lazımdır. bu reaksiyonlar ivedi olarak tedavi edilir ve ortadan kaldırılır.
immunoterapinin bilinen başka bir yan tesiri yoktur.
gebelikte immunoterapi uygulanır mı ?
gebelik sırasında yeni bir immunoterapi programına başlanmaz.
immunoterapi enjeksiyonları devam ederken gebelik gelişen hastalarda ise, problemsiz süren bir immunoterapi programına doz artırımı yapmadan devam edilebilir. immunoterapiye bağlı bebekte anormallik gelişmesi diye bir durum sözkonusu değildir.
ancak, bu konuda çoğu merkezin genel yaklaşımı (gelişebilecek bir sistemik reaksiyon ve onun tedavisinde kullanılması gereken ilaçlar vs gibi durumlar gözönüne alınarak) gebelikte immunoterapinin kesilmesi gibi emniyetli bir yolun seçilmesidir.
immünoterapide hastaların uyması gereken kurallar nelerdir ?
aşıların faydalı tesirleri en erken 6 -12 ay içerisinde ortaya çıkmaya başlar. dolayısıyla bilhassa ilk aylarda hastaların alerjilerine yönelik ilaç tedavilerine de devam etmeleri lazımdır.
hastalar enjeksiyon için geldiğinde; bir önceki enjeksiyon sonrasındaki saatlerde problem olup olmadığını, halen gelişi güzel bir şikayetleri olup olmadığını doktorlarına ifade etmelidirler.
enjeksiyondan sonraki ilk saatlerde aşırı fiziksel etkinlik ve sıcak banyo yapılmamalıdır.
herhangi bir nedenle başka bir doktor tarafından başlanmış olan " alerji dışı" ilaçlar doktora bildirilmelidir.
enjeksiyondan sonra en az 30 dakika müddet ile enjeksiyon yapılan merkezden ayrılmamalıdır.
enjeksiyonlar nerede uygulanmalıdır ?
immunoterapi enjeksiyonları kesinlikle bu konuda ihtisas sahibi olan doktorlar, yani alerji uzmanları ya da bu konuda deneyimi olan klinik immünoloji uzmanları kontrolünde ve reaksiyon geliştiğinde acil tedavilerin uygulanabileceği merkezlerde, deneyimli sağlık personelince yapılmalıdır. aşılar mutlaka evde ya da iş yerinde yapılmamalıdır. bu çok hatalı bir davranıştır.
aşıların içerisinde ne var ?
aşıların içerisinde, hastanın alerjik olduğu alerjenler (polenler veya ev tozu akarları gibi) vardır.
bu durum ancak deri testleriyle saptanabilir!
aşılar özel tekniklerle ve steril koşullarda hazırlanmaktadır.
günümüzde genellikle sağlık bakanlığı tarafından onaylı ve ruhsatlandırılmış aşılar kullanılıyor.
immünoterapi ile birlikte ilaç tedavisine devam edilecek mi ?
immunoterapiye başlar başlamaz alerjik şikayetlerin kaybolmasını beklemek doğru değildir. çünkü bu tedavinin faydalı tesirleri en erken 6 ay-1 yıl içerisinde ortaya çıkmaya başlar.
bu nedenle bilhassa ilk aylarda hastaların alerjilerine yönelik ilaç tedavilerine devam etmeleri lazımdır.
aşı tedavisine başlandı diye ilaçları birden kesmek, alerji şikayetlerinin şiddetlenmesine neden olacaktır.
alerji ilaçlarına ne kadar süreyle ve hangi dozlarda devam edileceği size bildirilecektir.
immunoterapiden ne miktarda fayda göreceğim tedavi öncesinden belli midir ?
bu farklı etkenlerin bir arada bulunmasına bağlıdır. deneyimli bir alerji uzmanı, tedaviye başlamadan önce bu etkenleri detaylı olarak değerlendirir ve daha sonra aşı kararını verir.
alerji testi ile alerjik olduğu tespit edilen herkese aşı başlamak modern alerji bilimine ideal değildir. ancak ne yazık ki deneyimsiz ellerde bu tür uygulamalar sıklıkla gerçekleşmektedir.
immunoterapinin etkili olup olmadığı nasıl değerlendirilir ?
aşı tedavisinin faydalı olup olmadığına, belli aralıklarla hastanın alerjik şikayetleri derecelendirilerek, aşı öncesi dereceler ile karşılaştırılmasıyla karar verilir. bunun dışında bilinen daha faydalı bir yöntem yoktur.
belli aralıklarda alerji deri testleri veya kan tetkiklerinin tekrar yapılması yalnızca arı alerjisi için yapılan immunoterapilerde yararlıdır.
immunoterapi ne kadar süreyle uygulanır ?
aşılar ortalama 4 yıl süreyle uygulanır. bu her hasta için standart değildir. gerekirse daha uzun süreler tatbik edilebilir. bunun gelişi güzel bir zararı yoktur.
ancak, bir hasta ortalama 18 ay süreyle aşılardan hiç fayda görmemiş ise, o tedaviye devam edilmesi ideal değildir.
immunoterapi enjeksiyonları hangi aralıklarla yapılır ?
tedavinin başlangıcında haftada bir kez uygulanır. belli bir doza gelindiğinde (idame dozu) bu müddet uzar, onbeşgünde bir, ayda bir gibi aralıklara sırasıyla geçilir.
sıklıkla sorulan diğer bazı sorular ve cevapları:
immunoterapi ile ilgili bazı hastaların ve doktorların yanlış düşünce ve bilgileri vardır. sık karşılaştığımız bu " endişeli" sorulara birkaç örnek vermek gerekirse:
aşıların için de kortizon var mı ?
hayır.
aşılar alışkanlık (!) yapar mı ?
hayır.
aşılar kilo aldırır mı ?
hayır.
aşılar başka hastalıklara sebep olur mu ?
hayır.
aşılar akciğerlerimi " bozar" mı ?
hayır.
kaynak: alerji ve iç hastalıkları uzmanı doçent dr. a. zafer çalışkaner
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder