Besin zehirlenmesi

Besin zehirlenmesi

Yiyecek ve içeceklerin saklanması, hazırlanma ve sunulma aşamalarında ideal sağlık şartlarının olmaması, besin zehirlenmelerinin önemli bir problem durumuna gelmesine yol açıyor. süt ve süt ürünleri, kremalı yiyecekler, tavuk mamülleri, mayonezli, yumurtalı yiyecekler, pişirilip ideal şartlarda saklanmayan etler, deniz ürünleri, bozulma riski en yüksek gıdalar arasında yer alıyor.



akdeniz diyetinin olmazsa olmaz öğeleri olan meyve ve sebze ağırlıklı beslenmenin en sağlıklı beslenme şekli olduğunda uzmanlar birleşiyorlar. fakat türkiye'de sebze ve meyve açısından bolluk ve çeşitliliğe karşın besinlerin saklanması, pişirilmesi de büyük önem taşıyor.

besinlerin hazırlanması sırasında temizlik kurallarına gereken itinanın gösterilmemesi, besin zehirlenmelerine yol açabiliyor. besin zehirlenmeleri kontamine yiyecek ve içeceklerle oluşuyor. besinler ve içecekler infeksiyona yol açan mikroorganizmalarla veya toksit maddelerle bulaştıklarında zehirlenmeye neden oluyorlar. bunların yanında nadiren yenilmemesi gereken bir bitki veya hayvanın yenmesi de besin zehirlenmesi tablosunu ortaya çıkarabiliyor.

besin zehirlenmeleri az gelişmiş ülkelerde daha sık gözleniyor. bunda yetersiz çevre şartları, toplumun düşük eğitim seviyesi de önemli rol oynuyor. iç hastalıkları uzmanı dr. şadiye yücel kutbay (

), " gelişmiş ülkelerde de besin zehirlenmesi görülüyor. bunda ise artan yaşlı nüfus, bağışıklığı baskılanmış hasta sayısındaki yükseliş, çok büyük ölçeklere varan besi hayvancılığı ve tavukçuluk nedeniyle potansiyel rezervuarların artması etkili oluyor. ev dışında daha çok yemek yenmesi de zehirlenmelere neden olan etkenler arasında yer alıyor" diye konuşuyor.

yiyecek ve içeceklerin saklanması, hazırlanması ve sunulması aşamalarında ideal sağlık şartlarının olmamasının besin zehirlenmelerinin önemli bir problem durumuna gelmesine yol açtığına işaret eden dr. şadiye yücel kutbay, sözlerini şu biçimde sürdürüyor: " kişisel hijyene dikkat edilmemesi, suların kirli olması, lağım sularının ideal biçimde izolasyonunun yapılmaması, dezenfeksiyonun yetersiz olması, taşıyıcıların tedavi edilmemesi, besin zehirlenmelerine neden oluyor. besin zehirlenmelerinin belirtileri tabloya yol açan bakterinin özelliğine göre değişiyor. ancak pek çoğunda, bulantı, kusma, ateş, karın ağrısı, kanlı-mukuslu olabilen ishal, bilhassa kolera gibi şiddetli ishal ile seyreden tablolarda su kaybı belirtileri ile oluşuyor. süt ve süt ürünleri, kremalı yiyecekleri, tavuk mamülleri diğer kümes hayvanlarının etleri ile hazırlanan yiyecekler, mayonezli, yumurtalı yiyecekler, pişirilip ideal şartlarda saklanmayan etler, deniz ürünleri, bozulma riski yüksek yiyeceklerdir. "

neler yapılmalı ?

besinlerin henüz çiğ olduğu dönemde hijyen kurallarına sıkı bir şekilde uyulması enfeksiyon önlenmesinde alınacak en etkili tedbir olarak kabul ediliyor. bunların yanında canlı hayvanların hastalıklardan korunması, hasta ya da taşıyıcı hayvanların yok edilmesi, insanlar için toksik düzeylere ulaşabilen ilaçların hayvanlara verilmemesi, kesim işlemlerinin yapıldığı yerlerin de temiz olması gerekiyor.

pişmiş besinlerin yeteri kadar soğuk olan dolaplarda saklanmadan tekrar tekrar ısıtılarak yenmesinin de, kalabalık kitlelerin besin zehirlenmesindeki en önemli sebep olduğunu vurgulayan dr. kutbay, " salmonellesis kaynağı olabilen yumurtalar, 3 hafta içerisinde tüketilmeli, satış yerlerinde 20 derecede, evlerde 8 derecenin altında saklanmalıdır. 10 dakika süreyle besin maddelerinin kaynatılması, (50-55 derece) parazitleri ve bakteriyel patojenlerin çoğunu öldürür" diye konuşuyor.

tedavi nasıl yapılıyor ?

besin zehirlenmelerinin tedavisinde sıvı ve elektrolit kayıplarının yerine konması esas prensip olarak kabul ediliyor. ağızdan dehidratasyon tedavisi ile kaybedilen sıvının yerine konulmaya çalışıldığını gösteren dr. şadiye yücel kutbay, şu biçimde devam ediyor: " şayet bulantı, kusma, şiddetli ise sıvı kaybı bulguları mevcut ise parenteral sıvı tedavi uygulanır. ishal tablosunda ağızdan beslenme kesilmemelidir. spazmotik ilaçların ishal tedavisinde yeri yoktur. bilhassa invaziv bakterilerin sebep olduğu tablolarda barsak hareketlerini azaltarak infeksiyonun yayılmasına yol açabilir. klinik bulgular ile düşünülen bakteriyel enfeksiyona ideal antibiyotik tedavisine başlanır. başlangıçta yapılan dışkı kültürleri ile tabloya yol açan bakteri tanısının konulması olası olabilir. her besin zehirlenmesinde antibiyotik etkili değildir. besin zehirlenmelerin seyri iyi bir destekleyici tedavi ve ideal antibiyotiklerle olabildiğince iyidir ve genellikle komplikasyona yol açmazlar. "

bakteri türü kuluçka müddeti belirtileri bulaştığı besinler

stafilacocous aureus 2-4 saat kusma, karın ağrısı, ishal, dondurma, krema, mayonez, patates salatası basillus cereus 1-6 saat karın ağrısı ve kusma tahıldan yapılan yemekler pilav ve süt ürünleri clostridrum perfingens tip a 8-14 saat kramp biçiminde karın ağrısı, ishal, pişirilip saklanmış etler nadir olarak ateş ve kusma vibrio parahaemolyticms 12-24 saat ishal ve karın ağrısı deniz ürünleri compylobacter feyuni 1-7 gün ateş, aşırı gaz, ishal, karın ağrısı süt, dondurma ve kontamine besinler versinia enterosolitica 1-7 gün ateş, kanlı ishal, karın ağrısı süt, dondurma ve kontamine sular salmonella infeksiyonları 6-48 saat karın ağrısı, ateş ve ishal süt, süt ürünleri ve yumurta shigella çeşitleri 24-72 saat karın ağrısı, ateş, kanlı mukuslu ishal kontamine su ve besinler e. coli tipleri tiplerine göre şiddetli ishal karın ağrısı, kontamine su ve yiyecekler kuluçka müddeti değişir ateş, zaman zaman kanlı ishal,kolera 24-72 saat şiddetli ishal ve dehitratasyon kontamine su ve besinler clostridum batinilum 12-72 saat görme bozukluğu, yutma güçlüğü, ev konserveleri.