Brons genislemesi

Bronş genişlemesi

Bronşların doğuştan ya da sonradan dönüşsüz şekilde genişlemesidir. kronik bronşit bu gelişmenin başlıca sorumluları arasında yer alır.

bronşektazi, yani bronş genişlemesi çeşitli şekillerde ve bronş ağacında değişen yaygınlıkta görülebilir. doğumsal olduğu kadar, bronşlara yerleşen enfeksiyon faktörlerinden de kaynaklanabilen bir bozukluktur. hastalık uzun müddet belirti vermez. ama iltihaplanma ilerlediğinde ilk kez iltihaba bağlı belirtilerle fark edilebilir.

nedenleri

bebekken ortaya çıkan bronş genişlemeleri doğumsaldır. bronş duvarının esnekliğini ve desteğini sağlayan faktörlerin yetersizliği neticesi, bronşlar doğumdan itibaren devamlı geniş kalır. esasında edinilmiş bronşektaziler de aynı yetersizlik neticesi gelişir.

edinilmiş bronşektazilerde pekçok bozukluk birlikte rol oynar. kronik bronş iltihapları sırasında gelişen olaylar bronşun esnekliğini ve direncini bozarak sağlıklı yapısını basitçe değiştirebilir. inatçı bir öksürük ya da kuvvetli soluk verirken rastlanan bir engel sonucunda bronş içerisindeki baskının artması, bronş duvarının çökmesini kolaylaştırır. bronş etrafındaki dokularda ya da bağdoku artışıyla birlikte gelişen süreçler de bronş duvarını çevreye doğru çekerek bronşun genişlemesine sebep olur.

bronş genişlemesi salgı birikimini kolaylaştırır. bu da iltihap yapıcı mikropların barınmasına son derece ideal bir ortam oluşturur. böylece bronş genişlemesi iltihaplanmaya ve bronş duvarında direncin azalmasına sebep olur.

belirtileri

bronş genişlemesi uzun müddet klinik belirti vermeden sessizce ilerler. hastalık başka nedenle çektirilen bir akciğer filminde rastlantı neticesi tespit edilebilir. ama genişleme yaygınsa ya da bilhassa iltihap varsa erken belirtiler görülür.

bronş genişlemesinin yaygınlaşmasıyla akciğerin işlevsel dokusunda eksilme olacağından solunum zorlaşır. başlıca belirtiler öksürük ve balgamdır. bunlar hemen hemen her zaman birlikte görülür. öksürüğün kuru olmasına çok seyrek rastlanır. hasta daha çok sabahları uyanır uyanmaz öksürük nöbetine yakalanır ve bunun sonucunda aşırı miktarlara oluşabilen balgam, çıkarır. çıkarılan balgam gece boyunca genişlemiş bronşlarda biriken salgılardır. öksürük nöbetiyle birlikte balgam çıkarma vücudun konum değiştirdiği sırada da görülür. hasta sonunda bronş ağacını öksürerek temizlemek için en ideal olan duruş şeklini öğrenir.

yaygın ve büyük bronş genişlemelerinde olabildiğince fazlalaşan balgam bir cam kaba alındığında üç bölüme ayrıldığı görülür: üstte mukustan meydana gelen bir katman, arada seruma benzer bir sıvının bulunduğu orta katman, bunların alanda daha yoğun atık maddelerden meydana gelen irinli bir çökelti. aynı durum akciğer apsesinde çıkarılan balgamda da görülebilir. bronş genişlemesinde balgam kanlı olabilir. ender durumlarda öksürükle kan gelebilir. aynca balgamda oksijensiz ortamda üreyen bakterilerin bulunması çok kötü bir kokunun yayılmasına yol açar.

iltihap çok şiddetli ve genişlemiş bronşun boşaltılması bazı önler nedeniyle güç ise, solunum yollarında salgılar birikmeye başlar. bu taktirde düzensiz, fazla yüksek olmayan ateş ve zaman zaman de irinleşmeyle birlikte yüksek ateş görülebilir, iltihaplanmanın yüksek ateşle birlikte uzun sürmesi, hastanın genel durumunu, beslenmesini ve kan değerlerini önemli ölçüde bozabilir.

nefes darlığı genellikle öne çıkmaz. belirgin olması, bronş genişlemesinin yaygınlığına ya da bu durumla birlikte akciğer amfizeminin gelişmesine bağlıdır. zaman zaman akciğerlerde bronş genişlemesi ortaya çıktığından sağlam bronşlar daralarak nefes darlığı yaratabilir.

hastalığın ağır ve uzun sürmesi halinde aşırı beslenme bozukluğuna ve kansızlığa da bağlı olarak hipertrofik pulmoner osteoartropati denen kemik hastalığının ortaya çıkabileceği unutulmamalıdır. bu hastalıkta parmak uçları uzayıp kalınlaşırken tırnaklar da düzleşip saat camını andırır. bunun sebebi bronşun genişlediği bölgelerde atar ve toplar damarlar arasında ağızlaşmaların yol açtığı kısa devreler sonucunda gelişen dolaşım bozukluğudur.

gidişi

bronş genişlemeleri, bronşlarda gelişen geriye dönüşsüz özellikte yapı bozukluklardır. şartlar aynı şekilde sürerse bu genişleme çok daha yaygınlaşır. daha önce de açıklandığı gibi belirtiler itihaplanmayla ortaya çıkar. düzensiz aralıklarla görülen, bu belirtiler her seferinde bir miktar daha uzayıp sıklaşırken genel durum giderek bozulur. itihaplanmanın yayılması, bronş ağacında enfeksiyonun ilerlemesine, hastalığın her atağa kalkışında daha geniş bir akciğer doku bölgesinin yıkımına yol açar. sonuç olarak solunum fonksiyonları giderek bozulur ve solunum yetmezliği gelişir.

tanı

küçük bir bölgeyle sınırlı kalan iltihaplanmamış bronş genişlemelerinin tanısı yalnız radyolojik incelemeyle konabilir. burada kullanılan başlıca radyolojik inceleme yöntemi bronkograf & icirc; dir. bronş genişlemesine iltihaplanma eklenirse tanı kolaylaşır. balgamın bol olması, özellikleri ve en kolay atıldığı duruş şekilleri ya da iltihabın akciğer filmlerinde değişmeden hep aynı bölgede kalması tanıyı yönlendirir.

ama kesin tanıya bronkografiyle varılır. bu yöntemde, bronş ağacını röntgen ışınları altında görünür kılan kontrast bir madde verilir. bu kontrast maddeyle dolarak genişlemiş bronşlar röntgende muz hevengi ya da tespih tanesine benzeyen tipik görüntüler verir. bronş genişlemesinin büyük dallara da yayılma halinde, tanıya varmak için bronkoskopiden de yararlanılır.

beklenen gidişi (prognoz)

bronş genişlemeleri daha önce de belirtildiği gibi yapısal olarak geriye dönüşsüz bozukluklardır. bu durumun belli bir bölgeyle sınırlı kaldığı olgular cerrahi girişimle tedavi edilebilir. cerrahi girişim yapılamıyorsa hastalığın ilerleyici özelliği ve komşu dokuları da yıkıma uğratabileceği dikkate alınarak tertipli ilaç tedavisi uygulanır, & icirc; laç tedavisinde amaç hastalığın ilerlemesini durdurmak ve sağlıklı dokuları korumaktır. bu tedavi biçimiyle hastalık belirtilerinde uzun süreli gerilemeler sağlanabilir.

tedavi

bronş genişlemesi dar bir alanda ya da akciğerin bir lobunda ise bu bölge cerrahi girişimle alınabilir. cerrahi girişim dışında salgıların boşaltılması ve enfeksiyon odaklarının antibiyotikle kurutulması yoluna gidilir. dolan bronşları boşaltmak için önce akciğer filminde hangi bronşların genişlediği tespit edilir. daha sonra hastaya bu bölgeyi en rahat boşaltacak duruş şekli verilir. aynca balgam söktürücü ve balgam yumuşatıcı ilaçlar da kullanılır. içilerek kullanılanların yanı sıra aerosol şeklinde püskürtülerek ya da bir sonda aracılığıyla direkt bronşlara gönderilen antibiyotikler enfeksiyon odaklarına karşı yaygın şekilde kullanılıyor. uzun müddet kullanılması gereken antibiyotiklerin, lazım balgam incelemesi yapılıp varılacak sonuçlara göre seçilmesi daha doğrudur.