Bursit

Bursit

Bazı mesleklerde bilhassa sık karşılaşılan bursit, eklem bölgelerinde ağrılı şişlikler olarak görülür. erken tanıyla tedavisi kolaydır. bursa, bir eklemi ya da kemiği kaplayan yumuşak dokunun üstünde meydana gelen içi sıvı dolu bir keseciktir. bursit ise bu keselerden birinin iltihaplanmasıdır. sık karşılaşılan bu ağrılı durum, iltihaplanma önlenmezse, akut ya da kronik bir rahatsızlığa dönüşebilir.

iki tür bursa vardır. birinci gruptakiler (anatomik bursa) kas kirişlerinin kemiklere ya da eklemlere yaslandıkları yerlerdeki sürtünmeyi engelleyen, içi sıvı dolu çok ufak keseciklerdir. diz ekleminin etrafındaki kemiklerde bu bursalardan 15 tane vardır. ikinci türdeki bursalar, bir kemik üzerindeki yumuşak dokunun devamlı sürtünme ya da yaralanma sonuunda ortaya çıkarlar. sözgelimi, her gün sert bir zeminde saatlerce oturan birinin, kalça kemikleri üzerinde meydana gelen bursalar bu türdendir.

iki bursanın da görevi aynıdır: kas kirişlerinin, kemik üstünde hareket ettikleri bölgelerde baskısı önlemek. bursit, bir bursanın kronik olarak genişlemesi ya da akut bir şekilde şişmesi halinde ortaya çıkar. bu hastalık, dizlere devamlı baskı neticesi diz ekleminde oluşursa " diz üstü bursiti" adını alır. gelişi hoş bir sürtünme ya da yaralanma bursanın sıvı salgılamasına, bu nedenle da şişmeye sebep olur.

belirtiler

akut bursitlerde, bir kemik ya da eklem üstünde sıcak, kırmızı ve ağrılı bir şişlik görülür. çok şiddetli durumlarda belirtilere hareket güçlüğü de eklenebilir. bursanın şişmesine neden olan sıvı, keseyi çevreleyen hücreler tarafından salgılanır. bu sarı renkli sıvıda, iltihaplanmanın etkisiyle kılcal damarlardan sızan kan da bulunabilir. bakteriyel bir enfeksiyon varsa, keseiçi sıvısında bakteriler ve akyuvarlar da görülür. bunlar, kese içerisinde irin oluştururlar. uzun süren (kronik) bursitler ise ya akut bursitlerin yinelenmesi ya da art arda zedelenmeler sonucunda bursanın şişmesiyle oluşur.

bursit, tehlikeli bir hastalık değildir. antibiyotiklerle, bursadaki bakterilerin bedene yayılmasının ve kan zehirlenmesine (septisemi) ya da veremin yayılmasına yol açmalarının önüne geçilmektedir. romatizma ve gut uzun müddet tedavi edilmeyip kendi durumuna bırakılırsa, bedenin başka bölgelerinde tehlikeli iltihaplanmalara yol açabilir; bunun gibi, kronik bursitler de tedavi edilmezlerse çevredeki kasların, bu nedenle eklemin zayıflamasına neden olabilirler.

nedenleri

bir bursanın iltihaplanma nedenleri hala tam olarak bilinememektedir. bursit, çocuklarda ve erişkinlerde aynı miktarda görülür ama bazı insanlarda bursite yakalanma eğilimi daha fazladır. sürtünme, bursanın ortaya çıkmasına sebep olabilir. bazı meslekler ya da çalışma şekilleri, bursanın gelişmesi için elverişli şartlar yaratabilir. sözgelimi, dirseklerini masaya yaslayarak ders çalışan öğrencilerde, dizlerinin ve dirseklerinin üstünde sürünerek çalışan madencilerde bursit sık görülür. zaman zaman hamalların ensesinde, omurga kemiği üzerinde; sırık hamallarının enselerinde ve omuzlarında; sabahtan akşama kadar tezgah başında oturan dokuma işçilerinin kalçalarında; diz çökerek çalışan bahçıvanların dizlerinde bursit olabilir. bununla birlikte, sürtünme tam bir açıklama getirmekten uzaktır. çünkü bazı insanlarda bursit, öteki insanlara oranla çok daha çabuk oluşmaktadır.

daha ender görülen durumlarda bursit, ya bursadaki ya da eklemlerdeki bakteriyel iltihaplanmayla ortaya çıkar. geçmişte verem, bursitin çok bilinen bir nedeniydi. bazı romatoit artrit durumlarında, bir eklemin etrafındaki bursa şişmekte; ender görülen durumlarda ise bursada guta bağlı şişme görülmektedir. genellikle yaşlılarda görülen dirsek bursitinin sebebi bilinmemektedir; bununla birlikte çok hızlı bir seyri vardır: dirsekte, birkaç saat içerisinde yumurta büyüklüğünde bir şişlik oluşuverir.

tedavi

akut bursitin tedavisi, bursanın iltihaplı olabileceği ya da daha ender görülen nedenlerle ortaya çıkmış olabileceği hesaba katılarak, doktor eliyle yapılmalıdır. neden belli değilse ya da bursit sürtünme ya da aşırı kullanma bu nedenle ortaya çıkmışsa, hastalıktan etkilenmiş olan eklemin (ya da bölgenin) dinlendirilmesiyle iyileşme sağlanır. ağrı varsa tedaviye ağrı kesiciler eklenir. kesedeki şişkinliği azaltmak için, romatizma tedavisinde kullanılan ilaçlardan yararlanılabilir. bakteriyel bir enfeksiyon varsa antibiyotikler kullanılmalıdır. iltihabı geriletmek için soğuk kompresler yapılabilir. ancak buz torbası kullanırken, etkilenmiş bölgeyi yakacak kadar soğuk olmamasına dikkat edilmelidir. buz torbasını kaldırdıktan sonra şişkinliği azalmış olan bölge yarım saat, esnek bantla sarılmalıdır. şayet bu yöntemle şiş hafifletilirse, her dört saatte bir uygulama yinelenmelidir.

bu basit tedavilerle iki - üç günde düzelmeyen bursitlerde, doktora başvurmak gerekmektedir. hekim yerel etkili bir ağrı kesici sürdüğü deriden iğneyle bursanın içerisine girerek, kese içerisindeki fazla sıvıyı alır. bu işlem, hem hastayı rahatlatır, hem de alınan sıvının biyokimya ve mikrobiyoloji laboratuvarlarında incelenmesine (sıvıda bakteri olup olmadığını anlamak için) olanak temin eder. hekim, keseye kortizonlu ilaç da enjekte edebilir; pekçok vakada kortizon tedavisi pozitif neticeler verir. bu tedavi yöntemi bursit iyileşene kadar yinelenmelidir. bursit, tedaviye rağmen iyileşmiyorsa, ufak bir ameliyatla, kesenin iç yüzündeki, sıvı salgılayan hücrelerin bulunduğu tabaka çıkarılır. bu ufak ameliyat pekçok hastada tam iyileşme temin eder. ancak yine de, çok ender olmakla birlikte ameliyattan birkaç hafta sonra, aynı yerde, tekrardan bursit oluştuğu görülebilmektedir.

akut bursitteki ağrı ve hareket güçlüğünün, tedaviyle en geç on günde geçmesi gerekmektedir. kese bakteriyel bir iltihaplanma neticesi oluşmuşsa, yineleme ihtimali çok enderdir. kronik bursitte, baskı ve sürtünme devam ederse hastalık yineler; bu nedenle bursit tedavisinde ilaç kadar önemli olan, günlük yaşamdaki önlemlerdir. diz bursitini önlemek için yumuşak diz sargıları kullanmalı; kalça bursitini önlenmek için yastığa ve yumuşak yerlere oturulmalı; dirsek bursitine karşı dirseği sert yerlere dayamamalıdır. bu basit tedbirler bursit tedavisinde çok etkilidir. ayak bileği bursitinde de (aşil bursiti) ayağı uzun müddet dikkatli kullanmak gerekmektedir.