El ve kol yaralanmalarında ilk yardım
Türkiye, iş kazalarının çok görüldüğü ülkelerden biri. giderek artan endüstrileşme ile birlikte bilhassa şiddetli el yaralanmalarına daha sık rastlanıyor. bu yaralanmaların başında gelen uzuv kopmasında, tedavinin başarıyla gerçekleşebilmesi için vaktinde ve doğru ilk müdahale koşul.
duyması bile güzel olmasa da ülkemizde iş kazalarının ve buna bağlı olarak uzuv kopmalarının sık yaşandığı bir gerçek. kazalara bağlı uzuv kopmaların görülme sıklığı artmasına rağmen el cerrahisindeki gelişmeler ise umut veriyor. uzuvların yerine dikilmesi ameliyatlarına, replantasyon adı veriliyor. bu ameliyatlar çok zor ameliyatların başında geliyor. kopmanın düzey ve tipi; hastanın yaşı, işi, tıbbi özgeçmişi, ve çeşitli risk etkenleri başarının oranını belirliyor.
muntazam kesi tarzındaki kopmalar daha kolay yerine dikilebilir, ezilmiş ve sıyrılma yaralanmalarında kopan parçanın kurtarılması kolay değildir. sinir iyileşmesi çocuklarda daha iyi olduğu için onlarda fonksiyonel sonuçlar de daha iyidir. tecrübeler, el bileği ve parmaklar gibi uç bölgelerdeki kopmalar yerine dikildiğinde iyileşmenin daha iyi olduğunu göstermiştir. el fonksiyonundaki önemi nedeniyle başparmak kopmalarında yerine dikme daima denenmelidir. birkaç parmağın birden kopması durumunda de yerine dikme yoluna gidilmelidir. tek parmak kopmaları ve yüzük sıyrılmasına bağlı yaralanmalarda ise yerine dikme denenmez. bu tip kopmalarda dikilen parmak yaşasa bile fonksiyon harika olmaz. yerine dikmeye girişmeden önce, işe yarar bir fonksiyon kazanabilmek için, aylar süren bir fizik tedavi ve rehabilitasyonun lazım olacağı hastaya anlatılmalıdır.
hastaneye erken ulaşmak gerekiyor
uzuv dikilmesinde başarı gösteren olunabilmesi için kopan uzvun vaktinde ve doğru bir biçimde hastaneye yetiştirilmesi gerekiyor. cerrahinin başarısını ciddi olarak etkilediği için kopmuş parçanın hastaneye gönderilme biçimi büyük önem taşıyor.
kopmuş parça temiz su ile yıkanır, ıslak temiz bir bezle sarılı, ve su geçirmez bir torbaya konulur. bu torba buz üstüne yerleştirilerek hastayla birlikte hastaneye yollanır. kas dokusu oksijensizliğe en az dayanabilen dokudur ve bu sebeple kopma düzeyi vücuda ne kadar yakınsa, yerine dikme öncesinde geçmesine izin verilebilecek müddet de o kadar azdır. ideal koruma ve soğutma ile vücuda yakın kopmalarda 8 saatlik bekleme müddeti kabul edilebilir, parmaklarda ise bu müddet 12 saat ve daha fazla olabilir.
el yaralanmalarında önemli kurallar
. kanama basınclı sargı ile durdurulmalıdır
. yüzük kol saatı vs. gibi aksesuarlar çıkarılır
. yaraya steril pansuman yapılır.
. ilaç konulmaz.
. el ideal pozisyonda (eklemleri aşırı bükmeden) belirlenir.
. el kalp düzeyinde tutulur.
. kopan parmak el veya kol ideal şekilde soğutularak el ve üst ekstremite merkezine nakledilir.
kol yaralanmalarında önemli kurallar
. yaraya veya kopan dokunun yara yüzeyine mikrop giderici sıvı (alkol, iyotlu solüsyonlar, tentürdiyot) sürülmemeli, bu solüsyonlarla yara yıkanmamalıdır.
. kola lastik veya ip ile boğma işlemi yapılmamalıdır.
. yara, kanasa bile, pens veya dikiş materyali ile tutulmamalıdır. ufak de olsa bandaj ve kolun yukarı kaldırılması ile temin edilmelidir.
. kopmuş parça serum ile nemlendirilmiş gazlı bez veya temiz havlu ile sarılmalı, delik olmayan temiz naylon torbaya konulmalı, ağzı sıkıca bağlanmalı ve içerisinde buz bulunmakta olan kutuda nakledilmelidir. kutu içerisinde, kopan parça buz ile direkt temas etmemelidir.
kaynak: emcare ilkyardım eğitim merkezi
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder