Hamilelik ve toksoplazma

Hamilelik ve toksoplazma

Pek çok kişi etraflarında bir kadının kediden bulaşan bir hastalık yüzünden düşük ya da ölü doğum yaptığı öykülerini duymuştur. bu öyküler sebebi ile gebe kadınlar genelde kedi köpek gibi evcil hayvanlardan uzak durmaya çalışırlar. hatta gebelik öncesinde evlerinde bu tür evcil hayvan besleyenler ya bu dostlarını ebediyen terk ederler ya da bir tanıdıklarına vermeye çalışırlar. hamilelikleri sırasında da kedi ya da köpek beslenen evlere pek uğramazlar.

kedilerden bulaştığı inancı yaygın...

olan bu hastalığın adı toksoplazmozis'dir. gerçekçi olmak gerekirse insanlara bulaşan toksoplazma enfeksiyonlarında kediler en az suçlanması gereken faktördür.



toksoplazmozis nedir ?

toksoplazmozis toxoplasma gondii adı verilen parazitin sebep olduğu bir enfeksiyondur. ilk kez 1908 yılında afrikada gondi adı verilen bir tür kemirgende saptanmıştır. tüm dünyada insanların da dahil olduğu birçok tür omurgalı canlıda enfeksiyona sebep olur. buna karşılık yalnızca evcil kedilerin barsağında dişisi ve erkeği bir araya gelerek üreyebilir. başka bir yerde üremesi imkansızdır. bu enfektif parazitler kedinin dışkısı ile dış dünyaya atılır ve buradan diğer canlılara sindirim sistemi yolu ile bulaşır. bir başka değişle enfeskiyonun insan ya da diğer hayvanlara bulaşabilmesi için ağızlarından girmesi gerekmektedir.

toksoplazmozis nasıl bulaşır ?

kediler de bu paraziti enfekte bir hayvanı (fare gibi) çiğ olarak yediklerinde alırlar. bundan sonta yaklaşık 2 hafta süreyle parazit kedinin barsağında artar. takip eden dönemde kedinin dışkısı ile dışarıya atılır. atılan bu parazitlerin bulaşıcı olabilmesi için dış dünyada 24 saat geçirmeleri gerekmektedir. daha önce bulaşıcılıkları olmaz. enfekte bir kedi yaklaşık 2-3 hafta süreyle dışkısı ile parazit atar. bundan sonraki dönemde kedinin dışkısında parazit olmaz. bir kere toksoplazma enfeksiyonu geçiren kedi bağışıklık kazanır ve daha sonra tekrardan enfekte olmayacağı gibi bulaştırıcılık özelliği de taşımaz benzer bir özellik insanlarda da vardır. bir kere enfeksiyon geçiren bir kişi bağışıklık kazanır ve daha sonra tekrardan hastalanmaz.

sokak kedileri genelde bu enfeksiyonu yaşamlarının çok erken döneminde geçirirler ve beğışıklık kazanırlar. dolayısıyla büyük sokak kedilerinden enfeksiyon bulaşması çok uzak bir olasılıktır. benzer biçimde çiğ etle beslenmeyen yalnızca kuru mama yiyen ve sokağa çıkmayan ev kedilerinde ise hastalığın görülmesi olanaksızdır.

kedinin dışkısı ile toprağa atılan ve 24 saat içerisinde bulaşıcı özellik kazanan parazitler beslenme sırasında (örneğin otlaklarda) sığır, koyun, inek gibi hayvanların sindirim sitemine geçer. daha sonra buradan kas dokusu içerisine geçerek hayvanı enfekte eder. böyle bir hayvanın eti pişirilmeden ya da az pişirilerek bir insan tarafından yendiğinde doğrudan olarak o insanda da enfeksiyona sebep olur. bir başka bulaşma yolu da toksoplazma bulunmakta olan toprakla temas etmiş meyve ve sebzelerin ideal biçimde yıkanmadan yenmesidir.

görüldüğü gibi toksoplazma insana 3 esas biçimde bulaşabilir.

enfekte bir kedinin dışıkısı ile temas edip daha sonra bu temasın gerçekleştiği eli yıkamadan ağıza götürmek

enfekte bir hayvanın etini iyice pişirmeden yemek

paraziti barındıran bir besin maddesini iyice yıkamadan yemek

insanlarda bir bulaşma yolu daha vardır:

enfekte bir anne adayından gebelik sırasında bebeğine bulaşması



ne sıklıkta görülür ?

tüm dünyada toksoplazmozisin görülme sıklığı konusunda net bir istatistik yoktur. ancak insanların yaklaşık %25-50'sinin yaşamlarının gelişi hoş bir döneminde parazitle temas ettikleri ve enfekte oldukları tahmin edilmektedir. ılıman iklimlerde daha fazla görülür. hastalığın en çok görüldüğü fransa'da insanların %65'inin bu enfeksiyonu geçirdiği tahmin edilmektedir.

belirtileri nelerdir ?

toksoplazma enfeksiyonları erişkinlerde genelde pek belirti vermez. çoğu zaman hekime gitme ihtiyacı doğurmayan hafif bir soğuk algınlığı biçiminde atlatılır. hafif kas ve eklem ağrıları, halsizlik, yorgunluk, lenf düğümlerinde şişlik gibi belirtiler görülebilir. belirtiler birkaç hafta ile birkaç ay içerisinde kendiliğinden geriler. çok nadiren göz enfeksiyonlarına sebep olabilir.

bağışıklık sistemi baskılanmış lösemi, lenfoma, aıds hastaları ile organ nakli yapılan hastalarda çok daha ağır seyredebilir ve hatta ölümlere sebep olabilir.

tanısı nasıl konur ?

toksoplazmozis kanda bu parazite karşı vücudun bağışıklık sisteminin ürettiği antikorların varlığının saptanması ile konur. yapılan incelemede toksoplazmaya karşı ıgg pozitifliği hastalığın daha önceden geçirildiği ve bağışıklık olduğu anlamına gelir. böyle bir taktirde tekrardan toksoplazmaya yakalanmak imkansızdır. kanda ıgm varlığı ise etkin yeni bir enfeksiyon varlığını gösterebilir. böyle bir taktirde tekrarlanan incelemelerde ıgm düzeylerinde artış görülmesi ile tanı konur ve tedavi edilir. hem ıgg hem de ıgm negatifliğinde hastalık yok ve kişi daha önce bu hastalık ile hiç karşılaşmamış demektir ve toksoplazmaya yakalanmamak için tedbirlerin alınması gerekir.

bebek için riskleri nelerdir ?

hamilelikleri sırasında toksoplazma enfeksiyonuna yakalanan bayanların yalnızca %30-40'ı bu hastalığı bebeklerine geçirirler.

annedeki enfeksiyonun bebeği de etkileme riski hamilelik yaşı ile doğrudan ilişkilidir. bu risk gebeliğin son trimesterında daha yüksektir ve %70'le kadar ulaşabilirken bu oran ilk trimester enfeksiyonlarında %15'ler civarındadır. ancak ilk trimesterda bebeğe enfeksiyon geçme ihtimali düşük olmasına karşın bebekte yaratacağı zarar daha fazladır.

bir başka söylemle son 3 ayda bebeğe enfeksiyon geçmesi daha kolay ancak zarar yaratma ihtimali son derece düşükken, ilk 3 ayda çok zor geçen enfeksiyon daha ciddi sorunlara neden olmaktadır.

erken dönemde görülen toksoplazma düşük ya da ölü doğumlara sebep olabilir. toksoplazmanın diğer tesirleri ise beyin hasarı, beyinde su toplanması (hidrosefali), görme ve işitme bozuklukları, gelişme geriliği, zeka geriliği ve epilepsi gibi sinir sistemi bozukluklarıdır.

hamilelikte toksoplazma enfeksiyonu tespit edilirse ne yapılmalıdır ?

hamilelikl sırasında anne adayında toksoplazma enfeskiyonu saptanması bebekte kesinlikle bir problem olacağı anlamına gelmez. böyle bir taktirde ayrıntılı ultrasonografi ile enfeksiyonun bebekte zarar oluşturup oluşturmadığı aranır. 20. hamilelik haftasından sonra ise bebeğin göbek kordonundan kan alınarak (kordosentez) kesin tanı konulabilir. burada bebek kanında ıgm varlığı bebekte enfeksiyon olduğunun kesin belirtisidir.

tedavi

hamile olmayan bir kadında toksoplazmanın tedavisi antibiyotik ile yapılır. hamilelerde ise uygulanan antibiyotiğin bebekte oluşması muhtemel hasarı engelleyip engellemediği açık d eğildi r.

eğer bebekte ciddi sekel tespit edilir ise tercih edilmesi gereken yöntem gebeliğin sonlandırılmasıdır.

hamilelikte toksoplazmaya bağışıklık olmadığı tespit edilirse ne yapılmalıdır ?

böyle bir taktirde toksoplazmadan korunma önlemlerine dikkat edilmeli ve belirli aralıklarla kanda toksoplazmaya karşı antikor oluşup oluşmadığı araştırılmalıdır.

toksoplazmadan korunma yolları

toksoplazmadan korunmanın en etkili yolu hijyen kurallarına uymaktır

ellerinizi sıkça yıkayın.

eğer toprak ile uğraşıyorsanız kesinlikle eldiven giyin

çiğ ya da az pişmiş et yemeyin (salam sucuk vb)

çiğ et ile temas ettikten sonra kesinlikle ellerinizi yıkayın

çiğ et kesiiğiniz bıçak ile iyice yıkamadan başka bir madde kesmeyin

çiğ et kestiğiniz kesme tahtalarını iyice yıkamadan üstünde başka bir işlem yapmayın

çiğ sebze ve meyveleri kesinlikle çok iyi yıkayın

tercihan dışarıda yeşil yapraklı salataları yemeyin

pastörüze edilmemiş süt içmeyin bu tür sütlerden üretilmiş ürünleri kullanmayın

evde kedi varsa kumunu siz değiştirmeyin

kedinin kumunun 24 saat aralıklarla kesinlikle değişmesini sağlayın

kedinizi dışarı bırakmayın

kedinize çiğ et yedirmeyin

ev kedisinden toksoplazma bulaşması son derece nadirdir ve gebe kaldığınızda evdeki kedinizi göndermeniz gerekmez.