Hasta - yaralı ve olay yeri değerlendirme
İlkyardımcının öğrenmiş olması gereken ve vücudu oluşturan sistemler nelerdir ?
hareket sistemi: vücudun hareket etmesini, desteklenmesini temin eder ve koruyucu görev yapar.
hareket sistemi şu yapılardan oluşur:
kemikler
eklemler
kaslar
dolaşım sistemi: vücut dokularının oksijen, besin, hormon, düşük ateş olarak ifade edilir.
41-42 üstü ve 34. 5 altı tehlikeyi işaret eder.
31. 0 ve altı ölümcüldür.
kan basıncı:
kalbin kasılma ve gevşeme esnasında damar duvarına yaptığı basınçtır.
kalbin kanı pompalama gücünü gösterir.
normali; 100/50 ve 140/100 mm hg dir.
hasta/yaralının değerlendirilmesinin hedefi nedir ?
hastalık yada yaralanmanın ciddiyetini değerlendirmek
ilkyardım önceliklerini belirlemek
yapılacak ilkyardım yöntemini belirlemek
güvenli bir müdahale sağlamak
hasta/yaralının ilk değerlendirilme aşamaları nelerdir ?
hasta/yaralıya sözlü uyaran yada hafifçe omzuna dokunarak "iyi misiniz ?" diye sorularak bilinç durumu değerlendirmesi yapılır. bilinç durumunun değerlendirilmesi daha sonraki aşamalar için mühimdir. buna göre hasta/yaralının ilk değerlendirilme aşamaları şunlardır:
a. havayolu açıklığının değerlendirilmesi:
özellikle bilinç kaybı olanlarda dil geri kaçarak solunum yolunu tıkayabilir yada kusmuk, yabancı cisimlerle solunum yolu tıkanabilir. havanın akciğerlere ulaşabilmesi için hava yolunun açık olması gerekmektedir.
hava yolu açıklığı sağlanırken hasta/yaralı baş, boyun, gövde ekseni düz olacak biçimde yatırılmalıdır.
bilinç kaybı belirlenmiş ise ağız içi önce göz ile kontrol edilmeli, daha sonra ağız içerisinde yabancı cisim varsa işaret parmağı yandan ağız içerisine sokularak bir çengel gibi kullanılarak öte yandan çıkartılmak suretiyle çıkartılmaya çalışılır,
daha sonra bir el hasta/yaralının alnına konarak, diğer elin 2-3 parmağı ile çene tutularak baş geriye doğru itilip baş-çene pozisyonu verilir. bu işlemler sırasında sert hareketlerden uzak durulmalıdır.
b. solunumun değerlendirilmesi:
ilkyardımcı, başını hasta/yaralının göğsüne bakacak biçimde yan çevirerek yüzünü hasta/yaralının ağzına yaklaştırır, bak-dinle-hisset yöntemi ile solunum yapıp yapmadığını 5 saniye müddet ile değerlendirir.
solunum hareketini gözler.
solunum sesini dinler.
yanağında hasta/yaralının nefesini hissetmeye çalışır.
solunum yoksa hemen yapay solunuma başlanır.
ilk değerlendirme neticesi hasta/yaralının bilinci kapalı fakat solunum varsa hemen koma pozisyonuna getirerek diğer yaralılar değerlendirilir.
c. dolaşımın sağlanması
kalp masajı yapılarak hayati öneme sahip organların oksijen alması sağlanır.
hasta/yaralının ikinci değerlendirmesi nasıl olmalıdır ?
ilk muayene ile hasta/yaralının yaşam belirtilerinin varlığı güvence altına alındıktan sonra ilkyardımcı ikinci muayene aşamasına geçerek baştan aşağı muayene yapar. ikinci değerlendirme aşamaları şunlardır:
görüşerek bilgi edinme:
kendini tanıtır,
hasta/yaralının ismini öğrenir ve adıyla hitap eder,
hoşgörülü ve nazik davranarak güven temin eder,
hasta/yaralının kaygılarını gidererek rahatlatır,
olayın mahiyeti, şartları, şahsi özgeçmişleri, netice olarak ne yedikleri, kullanılan ilaçlar ve alerjinin varlığı sorularak öğrenilir.
baştan aşağı kontrol yapılır:
bilinç seviyesi, anlama, algılama
solunum sayısı, ritmi, derinliği
nabız sayısı, ritmi, şiddeti
vücut veya cilt ısısı, nemi, rengi
baş: saç, saçlı deri, baş ve yüzde yaralanma, morluk olup olmadığı, kulak yada burundan sıvı yada kan gelip gelmediği değerlendirilir, ağız içi kontrol edilir.
boyun: ağrı, duyarlılık, şişlik, biçim bozukluğu araştırılır. aksi ispat edilinceye kadar boyun zedelenmesi olasılığı göz ardı edilmemelidir.
göğüs kafesi: saplanmış cisim, açık yara, biçim bozukluğu yada morarma olup olmadığı, hafif basınç ile ağrı oluşup oluşmadığı, kanama olup olmadığı değerlendirilmelidir. göğüs kafesi genişlemesinin normal olup olmadığı araştırılmalıdır. göğüs muayenesinde eller arkaya kaydırılarak hasta/yaralının sırtı da kontrol edilmelidir.
karın boşluğu: saplanmış cisim, açık yara, biçim bozukluğu, şişlik, morarma, ağrı yada hassasiyet olup olmadığı ve karnın yumuşaklığı değerlendirilmelidir. eller bel tarafına kaydırılarak muayene edilmeli, peşinden kalça kemiklerinde de aynı araştırma yapılarak kırık yada yara olup olmadığı araştırılmalıdır.
kol ve bacaklar: kuvvet, his kaybı varlığı, ağrı, şişlik, biçim bozukluğu, işlev kaybı ve kırık olup olmadığı, nabız noktalarından nabız alınıp alınmadığı değerlendirilmelidir. ikinci değerlendirmeden sonra mevcut duruma göre yapılacak müdahale yöntemi seçilir.
olay yerini değerlendirmenin hedefi nedir ?
olay yerinde tekrar kaza olma riskini ortadan kaldırmak,
olay yerindeki hasta/yaralı sayısını ve çeşitlerini belirlemek.
olay yerinin hızlı bir biçimde değerlendirilmesinin peşinden yapılacak müdahaleler planlanır.
olay yerinin değerlendirilmesinde yapılacak işler nelerdir ?
herhangi bir olay yerinin değerlendirilmesinde aşağıdakiler kesinlikle yapılmalıdır:
kazaya uğrayan araç olasıysa yolun dışına ve güvenli bir alana alınmalı, kontağı kapatılmalı, el freni çekilmeli, araç lpg' li ise aracın bagajında bulunmakta olan tüpün vanası kapatılmalıdır.
olay yeri yeterince görünebilir şekilde işaretlenmelidir. kaza noktasının önüne ve arkasına gelebilecek araç sürücülerini yavaşlatmak ve mümkün bir kaza tehlikesini önlemek için uyarı işaretleri yerleştirilmelidir. bunun için üçgen reflektörler kullanılmalıdır.
olay yerinde hasta/yaralıya yapılacak yardımı güçleştirebilecek veya engelleyebilecek meraklı kişiler olay yerinden uzaklaştırılmalıdır.
olası patlama ve yangın riskini önlemek için olay yerinde sigara içilmemelidir.
gaz varlığı söz konusu ise oluşabilecek zehirlenmelerin engellemesi için lazım tedbirler alınmalıdır.
ortam havalandırılmalıdır.
kıvılcım oluşturabilecek ışıklandırma veya çağrı araçlarının kullanılmasına izin verilmemelidir.
hasta/yaralı yerinden oynatılmamalıdır.
hasta/yaralı hızla yaşam bulguları yönünden (abc) değerlendirilmelidir.
hasta/yaralı kırık ve kanama yönünden değerlendirilmelidir.
hasta/yaralı sıcak tutulmalıdır.
hasta/yaralının bilinci kapalı ise ağızdan hiçbir şey verilmemelidir.
tıbbi yardım istenmelidir (112).
hasta/yaralının endişeleri giderilmeli, nazik ve hoşgörülü olmalıdır.
hasta/yaralının paniğe kapılmasını önlenmek için yarasını görmesine izin verilmemelidir.
hasta/yaralı ve olay hakkındaki bilgiler kaydedilmelidir.
yardım ekibi gelene kadar olay yerinde kalınmalıdır.
kayn ak: emcare ilkyardım eğitim merkezi
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder