İlaçlarla birlikte meydana gelen alerjik reaksiyonlar
Hastalıkların tanı ve tedavileri için ardarda geliştirilen ilaçlarla birlikte bunlarla meydana gelen alerjik reaksiyonların da görülme sıklığında artış olmuştur.
ilaçların çoğu kendi başına alerjik etkil olmayıp vücuda girdiğinde bir takım proteinlerle birleşip alerjik aktivite kazanırlar. bunun dışında bir çok ilaçta kullanılan boya ve koruyucu maddeler de alerjik reaksiyondan sorumlu olabilir.
aslında sık görülen reaksiyonlar değildirler. örneğin amerikada 36 653 hastada yapılan bir araştırmada % 1. 67 oranında ilaç yan tesiri saptanmışken, bunların yalnızca % 10' u ilaç alerjisidir. yine bütün bu hastaların yalnızca 8 tanesinde alerjik reaksiyon hayatı tehtid edici tarzda bulunmuş.
ilaçlarla meydana gelen bütün reaksiyonlar alerjik midir ?
hayır değildir. ilaçların alerji dışında, kendi toksik tesirleri,kişilerdeki dayanıksızlık reaksiyonları ve idiyosnekrazi denilen hiç beklenmeyen yan tesirler yapabilirler. alerji dışındaki diğer reaksiyonlar genelde doza bağımlıdır. ailesinde alerjik hastalık hikayesi olan kişiler ilaç alerjisi açısından risk altındadırlar. bundan başka alerjik reaksiyon bir ilacın ilk alınması peşinden ortaya çıkmaz. genellikle bu ilaç daha önceden alınmış olmalıdır.
ilaç alerjileri nasıl bulgular verirler ?
ilaç alerjileri anafilaksi denilen ve hayatı tehtid eden tabloların yanı sıra, ateş, kurdeşen, anjioödem, alerjik dermatit, kan hücrelerinin yıkımı, böbrek iltihabı, damar iltihabı, karaciğer iltihabı ve safra kanallarının tıkanması, romatizmal hastalıklara benzer tablolar, ışık alerjisi gibi durumlara neden olabilir.
hangi ilaçlar alerji yapabilir ?
en sık antibiyotikler ilaç alerjisine sebep olurlar. antibiyotikler ilaç alerjilerinin % 45' inden sorumludurlar. bunun dışında aspirin ve romatizma ilaçları da ilaç alerjisinin önemli nedenleri arasındadır.
bunlarda ilaç alerjilerinin % 17' sinden sorumludurlar. bunlardan başka renkli röntgen filmi çekmek için kullanılan ilaçlar da alerjiden sorumludurlar. diş çekimleri ve ameliyatlarda kullanılan uyuşturucu ilaçlar da önemli ilaç alerjisi nedenlerindendir.
tüm bu ilaçlar arasında adı en sık anılan penisilin ve penisilin alerjisidir. çeşitli araştırmalara göre görülme sıklığı değişmekle birlikte % 0. 7-10 arasında değişir. daha önce de belirtildiği gibi bir ilaca alerjik reaksiyon oluşması için kişinin o ilaçla daha önceden de karşılaşmış olması lazımdır. ancak zaman zaman penisilin üreten küf mantarlarına alerjisi olan insanlarda ve yine penisilin ile tedavi edilmiş hayvanların sütlerini içen kişilerde daha önceden penisilin ilacını almadan da alerjik reaksiyon görülebilir. bunun dışında dondurulmuş gıda ve alkolsüz içeceklerle de duyarlılanma gösterilmiştir. penisilin alerjisinde en sık görülen bulgu kurdeşendir; ancak anafilaksi ölümcül neticeleri sebebi ile daha fazla dikkat çeker.
anestezik madde alerjisi de son dönemlerde dikkatleri üstünde toplamaktadır. her 5000-15000 ameliyatta bir ciddi alerjik reaksiyon görülebilir. bunların bir kısmı anstezik maddelere bağlı iken bir kısmı da latekse bağlıdır. bilhassa ufak ameliyatlar ve diş girişimlerinde kullanılan lokal anestezikler de yan tesirler oluşturabilirler; ancak bunların az bir kısmı gerçek ilaç alerjisidir.
bu ilaçlar dışında bir çok ilaç alerjik reaksiyona sebep olabilir. örneğin; gut hastalığında kullanılan allopurinol, antibiyotik sınıfından kinolonlar, sülfa içeren ilaçlar, sara ilaçları, bazı hormonlar (örneğin; insülin).
bu reaksiyonlar dışında bazı ilaçlar yalancı alerjik reaksiyon denen bir duruma neden olabilirler. bunlar içerisinde aspirin ve diğer romatizma ilaçları, radyokontrast maddeler, bazı tansiyon ilaçları(angiotensin dönüşürücü enzim blokerleri, beta blokerler), morfin,k vitamini, bazı antibiyotikler (vankomisin), bazı durumlarda kullanılan ve vücuttan demir atılımı sağlayan ilaçlar (desferroksamin) bulunur.
aspirin ve diğer romatizma ilaçlarının en iyi bilinen yan tesirleri mide üstüne olmakla birlikte kurdeşen, bronşlarda sıkışma, nezle ve göz mukozası iltihabı gibi yalancı alerjik reakasiyonlar yapmaları sebebi ile sık sık problem yaratırlar.
ilaç alerjimin varlığını nasıl anlarım, testyaptırmalı mıyım ?
daha önceden gelişi güzel bir ilaçla alerjik reaksiyonunuz (kurdeşen,göz ve burun iltihabı, nefes darlığı, öksürük, göğüste sıkışma hissi, alerjik dermatit) varsa en iyi yol bir daha bu ilacı kullanmamaktır.
bunun yanısıra gelişi güzel bir sebeple gittiğiniz hekime bu durumunuzdan detayları ile bahsetmelisiniz. ilaç alerjisi varlığını araştırmak için alerji deri testi ve bazı ilaçlar için (örneğin; penisilin) rast testi yapılabilir. ancak bu yalnızca şu anda kullanmanız elzem olan ilaçlar için yapılmalıdır. kullanılmayacak ilaçlara önceden test yapmak ne pratik ne de mantıklı değildir.
çünkü şayet ilacı derhal yakınlarda kullanmayacaksanız, cilt testi anında size verilen ufacık dozla bile vücudunuz duyarlılanabilir.
bu taktirde olumsuz çıkan reaksiyona güvenip günler, aylar,yıllar sonra bu ilacı alırsanız alerjik reaksiyon oluşabilir. dolayısıyla ilk olarak gelişi güzel bir nedenle doktorunuz size reçete yazarken onu durumunuz konusunda uyarmalısınız. doktorunuz size en ideal ialcı yazacaktır. ancak ilaç alerjiniz olduğu kesin olan buna karşın şu an mutlaka kullanılması gereken bir ilaç varsa bu taktirde alerji kliniğinize baş vurun, orada yapılacak olan testler sonrası lazım görülürse size o ilaca karşı duyarsızlaştırma tedavisi
uygulanabilir.
tedavi
en önemli tedavi ilaç alerjisinden sorumlu olan ilaçtan sakınmaktır. bundan başka luzumsuz yere ideal olmayan dozlarda düzensiz ilaç kullanımları da ilaç alerjisini davet edeceği için bu tür uygulmalardan sakınılmalıdır. kurdeşen, alerjik dermatit gibi hafif durumlar dahil ilk iş kullanılan ilacın kesilmesidir. bunun derhal peşinden vakit kaybetmeden hekiminize başvurmalısınız.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder