İlk elektrik ampulü
Elektrik ampulünün ticari olarak üretimi, atlantik'in
iki yakasında, aynı anda, ama ayrı
ayrı başlatıldı. abd'nin new jersey eyaleti,
menlo park kentinde thomas alva edison ve
ingiltere'nin newcastle kentinden sir joseph
swan, neredeyse aynı günlerde ampul üretimine
başladılar. bu konuda iki tarafın da öncelik
iddiaları olduğundan, olaya kronolojik
bir yaklaşımda bulunmak yararlı olacaktır.
edison, deneylerine 1878 yılı eylül ayında
başladı. 12 aydan bir miktar daha uzun bir süre
sonra, ilk doyurucu neticesi elde etti. bir süre
yanan ilk edison ampulü, model no. 9'dur.
bu ampulün içerisinde karbonize edilmiş pamuk
filament vardı. 21 ekim 1879 günü, edison
defterine şu notu düştü:
"9 numara gündüz 1. 30'dan gece 03. 00'e
kadar yandı. yani tam 13. 5 saat. daha sonra
da bîr saat kadar pırpır etti. sonunda camı
patladı ve dağıldı. "
. ampulün patenti 1 kasım 1879 günü alınmıştı.
ama çok geçmeden edison'un filament olarak
kullandığı karbonize edilmiş dikiş ipliğinin
devamlı yanmak için ideal olmadığı görüldü.
1880'in başlarında edison, filament
olarak karbonize edilmiş kağıt kullanmaya
başladı. bunlardan daha iyi netice alınca,
ekim ayında seri üretime geçti.
joseph swan, elektrik ampulünü ilk kez,
18 aralık 1878'de, newcastle'da tyne derneği'nde
yaptı. konuşması sırasında dinleyicilerine gösterdiği ampul, daha önce laboratuvarda
yapılan deneyde fazla akım verildiği için
yandığından, kendisini dinleyenler, ampulün
nasıl ışık verdiğini göremediler. 18 ocak
1879'da sunderland'de verdiği ikinci konferansta,
daha önceki ampulün aynısını dinleyicilerine
ışık verirken gösterdi. gerçi bu gösteri
edison'un ilk başarı gösteren laboratuvar denemesinden
10 ay önce yapılmıştı ama, bu deneme
pazarlanabilir elektrik ampulü ile gelişmelerin
ilk aşamalarından biri olmaktan daha
büyük bir iddia taşıyamaz. ancak
1880'lerin başlarında swan de, aynı edison
gibi, karbonize edilmiş pamuk ipliğinden filament
kullanarak bir ampul yaptı. ne var ki,
onun ampulü, edison'unkinden bir miktar daha
uzun ömürlüydü. 27 kasım 1880'de buluşunun
patentini aldı ve derhal peşinden swan
ampullerinin üretimi başladı.
ticari hedefle ilk üretilen ampuller, 1 ekim
1880 günü menlo park'taki "edison lamp
works" adlı tesislerde yapıldı. her ampul,
üretim sırasında 200 ayrı işlemden geçiyordu.
üretim tamamen el emeğine dayalıydı ve bu
nedenlerden dolayı perakende satış ücreti da
olabildiğince yüksekti. ampullerin tanesi 2. 5 dolardan
piyasaya sunuldu. zaman geçtikçe istek arttı
ve fiyatlar da düştü.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder