Kortikosteroidlerin (kortizon) yan etkileri

Kortikosteroidlerin (kortizon) yan etkileri

Kortizon günlük tıbbi uygulamada olabildiğince sık kullanılan ilaçlardan birisi olup, doğru yerde, doğru zamanda, doğru oranda ve hekim kontrolünde kullanıldığı vakit yan etkileri yok denecek kadar az olan ilaçlardır...





Bir çok hastalıkta doğru kulanıldığında hem hasta hem de doktorun yüzünü güldüren bu ilaçların maalesef yanlış kullanımlar sebebi ile halk nezdinde kötü bir sabıka sicili vardır fakat gerçekten doktor kontrolünde kullanıldığında yan etkileri de göz önünde bulundurulduğunda harika ilaçlardır.



Bu vesile ile bu yazımızda kortizon tedavisinin yan etkilerini gözden geçirmek istedim...





- Kortizonlar, yüksek dozda, uzun bir müddet kullanıldıklarında olabildiğince fazla sayıda ve ciddi yan etkiler oluşturabilirler.



- Bu yan etkiler şu şekilde sıralanabilir:



. İatrojenik (tedaviye bağlı) cushing sendromu:

Başlıca belirtileri; aydede yüzü, ense, omuzlar ve karında yağ toplanması, vücutta su ve tuz tutlumuna bağlı ödem ve tansiyon yükselmesi, ciltte incelme, ciltte mor çizgiler, vücutta sivilcelenme, kıllanmada artış, kemik erimesi, kaslarda erimedir.

Kadınlarda ses kalınlaşması, saç dökülmesi olabilir.





. Psikolojik bozukluklar:

Ruhsal alevlenme, zaman zaman depresyon olabilir. intihar eğilimi görülebilir.





. Ülser oluşumu ve yara nedbeleşmesinde gecikme:

Kortizon mide asit salgısını arttırırken, koruyucu mukus tabakasını da bozar.

Bundan başka yara çevresinde nedbe dokusunu oluşturacak olan hücrelerin de aktivitelerini azalttığı için ülser oluşumuna sebep olurlar.

Bundan başka derideki yaraların kapanmasında da gecikme olur.







. Enfeksiyon gelişiminin kolaylaşması:

Bilhassa virüs ve mantarlara ilişkin enfeksiyon gelişimine bir yatkınlık olur.



Tüberküloz (verem) mikrobunun tekrar alevlenerek hastalığın tekrardan oluşmasına sebep olur.

Diğer bazı bakteriyel enfeksiyonlarında yayılmasına sebep olabilir.







. Ciltte incelme:

Ağızdan, damardan veya kabadan uzun süreli tedavi sonucunda yaygın olarak oluşabilir.

Lokal uygulamalarda da bölgesel olarak oluşabilir.





. Şeker hastalığı oluşumu:

Kortizon, kan şekerinin kullanılmasını sağlayan hormon olan insülinin etkilerine zıt etki ederek kan şekerini yükseltir.

Yatkın kişilerde şeker hastalığını aşikar hale getirebilirler.

Şeker hastalığı aşikar olanlarda ise insülin gereksinimini arttırırlar.





. Kas hastalığı ve halsizlik:

Uzun süreli tedavilerde kaslarda erime yapar. bu bilhassa kol ve bacakların gövdeye yakın kısımlarında oluşur. Bu nedenlerde bu bölgedeki kaslarda güçsüzlük ortaya çıkar.





. Büyümede gecikme:

Çocuklarda uzun süreli kullanım büyüme ve gelişme gecikmesine sebep olur, kısa süreli tedavide bu tür problemler oluşmaz.















. Ödem:

Kortizon vucütta su ve tuz tutulumuna sebep olur.

Su ve tuz tutlması bilhassa böbrek hastalığı, kalp yetmezliği ve hipertansiyon hastalarında belirgin problem yaratabilir.





. Göz:

Lokal olarak göze uygulanmaları gözün kornea tabakasında ülsere sebep olabilir.



Bu kalıcı bulanık görmeye sebep olabilir. Gerek lokal gerekse sistemik kullanımları göz içi baskısı arttırarak glokoma sebep olabilir, katarakta sebep olabilir.







. Diğer yan etkileri:

Kafa içi baskının artması, kanın pıhtılaşma kabiliyetinin artması, damar sertliği (ateroskleroz) gelişme hızının artması, impotans ve kadınlarda adetten kesilme oluşabilir.





Ciltte telenjiektazi denilen yüzeyel damarların daha görünür hale gelmesine sebep olabilir.





Yüksek dozlarda kullanıldağında bazı kemiklerin bazı bölümlerinde ölüme neden olabilirler.





Emziren kadınlarda ilacın süte geçebileceği ve bebek üstünde yan etkiye neden olabileceği gerçeği sebebiyle bu kadınlarda günde 40 mg' dan fazla kullanılmamalıdırlar.



Bundan başka kortizon dozundan en az 4 saat geçtikten sonra emzirme yapılmalıdır.





. Gebelere özgü yan etkileri:

Gebelerde kullanıldığında çocuğun sakat olma riskine ilişkin hayvan çalışmaları vardır.

Bu çalışmalarda bilhassa flor içeren kortizon preparatlarında bu risk görülse de ideal dozlarda ve florsüz kortizon preparatları kullanıldığında böyle bir risk kalmaz.

Gebelerde de kortizon kullanımı hamilelik şeker hastalığının ortaya çıkma riskini artırır.











- Tüm bu yan etkiler yazının da başınında belirtildiği gibi ilaç hekim gözetiminde, ideal doz ve sürede kullanıldığında derhal hemen hiç görülmeyebilir.





- Önemli olan bu yan etkileri potansiyel bir risk olarak öğrenmiş olmak ve doktorun söylediği doz ve süreden fazla ilacı kullanmamaktır.





Hastalık sebebi ile kullanılan kortizon hızlı netice vermesi ve bazı hastalarda ruhsal iyiliği de beraberinde getirmesi sebebi ile bir çeşit bağımlılık yapabilir, dolayısıyla ilacın bilinçsiz ve gereğinden çok ve uzun sürede kullanımı gündeme gelebilir.





Hastanın yapacağı en büyük kusur bu ilacı doktor tavsiyesi dışında kullanmak olacaktır.