Kronik bronsit

Kronik bronşit

Kronik bronşit sessiz başlayıp yavaş bir ilerleme göstererek yıllar boyu süren ve sonunda ağır solunum yetmezliğine yol açan bir hastalıktır, iki yıldan uzun bir müddet bazen yinelemelerle aylarca süren öksürük ve balgam yakınmaları olan bir hastaya, verem gibi aynı belirtileri veren başka bir hastalık ihtimali elendikten sonra kronik bronşit tanışı konabilir.

nedenleri :

kronik bronşitin nedenleri tam ve açık şekilde ortaya konamamıştır. direkt hastalık sebebi değilse de hazırlayıcı üç önemli etken olarak sigara dumanı, hava kirliliği ve solunum yolları enfeksiyonları gösterilebilir. bu faktörler yalnız kronik bronşite değil, yatkınlığı olan kişilerde başka şartlarla birleşerek solunum yolu hastalıklarına da sebep olmaktadır. doğumdan itibaren var olan şahsi yatkınlığın pek önemli olmadığı, hastalığın gelişmesinde kötü sağlık şartlarının ve kötü alışkanlıkların belirleyici olduğu kabul edilmektedir.

sigara dumanı ve hava kirliliği bronş ağacında mukus yapımım artıran en önemli etkenlerdir. bunlara bir enfeksiyonun da eklenmesiyle bronş mukozasının hastalanması kolaylaşır. hava kirliliğine yol açan gaz ve tozların bilhassa sanayi bölgelerinde olabildiğince belirleyici tesiri vardır. amonyak, aseton, asetik asit, hidroklorik asit, hidroflüorik asit, metal buharları, hidrojen sülfür ve kükürt dioksit son derece zararlıdır. hava kirliliğinin önemini belirlemeye yönelik istatistik incelemeler, kronik bronşit olgulannın ve bu hastalıktan ölüm oranının artışı ile mevsimlik sis yoğunluğunun bilhassa de havadaki kükürt dioksit ve sisle karışık duman (smog) yoğunluğunun artışı arasında çok yakın bir ilişki olduğunu göstermiştir.

belirtileri

hastalığın en önemli belirtisi kuru ya da balgamlı öksürüktür. ama balgam yutağa gelince dışarı atılmak yerine yutulabilir. ateş genellikle hafiftir. solunum zorlaşmıştır ve solunum problemleri ön plandadır. nefes darlığı, fiziksel güç harcama halinde hastanın hareketlerim kısıtlayacak ölçüde artabilir. nefes darlığının sebebim anlamak için kronik bronşite bağlı olarak akciğerlerde ortaya çıkan farklılıkları öğrenmiş olmak gerekmektedir. bronşların hava geçişini sağlayan iç boşluğu, bir yandan eksüda ve mukoza salgısının artarak birikmesi, diğer yandan bronş duvarının damarlardan sızan sıvı nedeniyle şişerek kalınlaşması sonucunda önemli ölçüde daralmıştır. hastalık sırasında bronş duvarındaki esnek liflerin yerini sert bağdoku lifleri alır. dolayısıyla esnekliği azalan bronşlar solunum sırasında yeterince genişleyemez. tüm bu farklılıklar solunum hareketlerine karşı direnen bir güç oluşturur. akciğerlere giren hava akımı aşın ölçüde sınırlanır ve ancak dinlenme sırasındaki ihtiyacı karşılayabilir.

vücudun oksijen ihtiyacını artıran kas hareketleri sırasında tüm dengeler altüst olur. nefes darlığı, yani son derece zorlukla sürdürülen yetersiz solunum gözlenir. hasta dinlenmek zorunda kalır. nefes darlığı nedeniyle karşılanamayan hızlı soluma ihtiyacı, akciğerlerin daha çok kanı oksijenlendirebilmek için daha hızlı çalışmak zorunda kalmasının sonucudur. fiziksel güç harcandığında dokularda oksijen ihtiyacı ve karbon dioksit üretimi çoğalır. bronşitli hastanın akciğerleri, kana yeterli oksijen sağlayabilecek taktirde değildir. netice olarak dolaşımdaki kanda oksijen miktarı azalır. oksijen açığım kapatmak için solunum hareketleri daha sık ve derindir. hasta sıkıntıyla hava ihtiyacı duyar, yani nefes darlığından yakınır.

tedavi

alınması gereken ilk tedbir sigaranın bırakılmasıdır. kronik bronşitin gelişmesinde sigaranın baş sorumlu olduğu genel olarak kabul edilen bir gerçektir. uzun müddet sigara içen bir hasta sigarayı bıraktığında ya da azalttığında bilhassa sabah yataktan kalkınca yaşanan sıkıntılı öksürük nöbetleri ve çıkarılan balgamın kısa sürede ortadan kalktığı, solunumun kolaylaştığı ve genel sağlık durumunun hızla düzeldiği gözlenir. böylece sigaranın kronik bronşit gelişimindeki tesiri, sigara bırakıldığında gözlenen sonuçlara bakılarak basitçe kanıtlanabilir.

hava kirliliği önemli bir sorundur. çoğu zaman bireysel çözümlerin ötesi-ne taşmakla birlikte, kirli havayı solumaktan itinayla kaçınmak gerekmektedir. solunum sisteminin hava kirliliğine de bağlı olarak gelişen kronik hastalıklarından ölüm oranı son derece yüksektir. bu durum sanayi merkezleri ve büyük şehirlerden elde edilen istatistik verilerde açık şekilde ortaya çıkar. bu verilere göre kronik solunum sistemi hastalıklarından ölüm, kalp damar hastalıklarından ölüm oranının peşinden ikinci sırayı almaktadır. dolayısıyla kronik bronşit hastalarının havanın kirli olduğu yerlerden uzak durması yaşamsal bir önem taşır. bu hastalar yılın belirli zamanlarını, bilhassa kış aylarında sis görülmeyen, nem oranı düşük, yumuşak ve ılıman bir havası olan bölgelerde geçirmeye itina göstermelidirler. bronşitin yinelenme ve kronikleşme eğilimi gösterdiği hastaların, tozlu ya da zararlı gazlara açık bir ortamda çalışıyorlarsa, meslek değiştirmeleri gerekebilir.

kronik bronşitin ilerlemesine ya da giderek kötüleşmesine neden olan enfeksiyonlar da mühimdir. enfeksiyon faktörü olan bakteri ve virüslerin solunum yollarına girişi engellenemez; ama kış aylarında görülen salgın hastalıklarda bulaşmaya karşı genel tedbirler alınabilir. diğer yandan mikropların gelişmesine ideal bir ortamın oluşması da engellenebilir.

kış aylarında yaygın olarak görülen akut bronşit olgularında yatakta dinlenmeye itina gösterilmeli, iyileşme dönemi evde geçirilmelidir. böylece hem soğuktan ve ani sıcaklık değişimlerinden korunma sağlanır, hem de solunum yolları için son derece zararlı olan sis ve kirli dumanın solunması önlenir. aşırıya kaçmamak koşuluyla hastanın bulunduğu ortam iyi ısıtılmalı, nem oranı yeterli olmalıdır. dolayısıyla radyatör ya da sobaların üzerinde su bulundurulmalıdır.

kronik bronşitli hastaların tedavisinde kullanılan ilaçlar hastanın ve hastalığın haline göre seçilir. ilk önce balgamın akışkanlığım artırıcı ve yoğunluğunu azaltıcı ilaçlar kullanılır. bronş mukozasındaki iltihap için iltihap giderici ilaçlara başvurulur. bundan başka hem bronşit neticesi gelişen daralmayı önlemek, hem de salgılanan balgamın daha kolay atılabilmesini sağlamak için bronş genişletici ilaçlar kullanılmalıdır. direkt solunum yoluna uygulanan ilaçlar ve solunum alıştırmaları kronik bronşitte çok yararlı olmaktadır. solunum tedavisi ideal bir alet ile çeşitli ilaçların aerosol olarak püskürtülmesi şeklinde uygulanır. bu yöntemle antibiyotik, balgam söktürücü, bronş genişletici ve iltihap giderici ilaçlar verilebilir. ilacın direkt solunum yoluna verilmesi, sindirim sisteminden ve kandan geçerek zararlı tesirler yaratmasını önler. bu yöntemle ilaç, etkilenmesi istenen dokuya direkt ulaştırılabilir.

solunum alıştırmalarının tedaviden çok, koruyucu tesirleri vardır. bu yolla hastaya nasıl daha iyi soluk alıp verebileceği öğretilir.

antibiyotik tedavisi yıllarca son derece gelişi hoş uygulanmıştır. antibiyotik tedavisi sadece ateş, öksürük ve aşırı balgam çıkarma gibi enfeksiyon belirtilerinin alevlendiği durumlarda uygulanır. bu uygulama için sorumlu bakterileri ve doğru antibiyotiği saptamak amacıyla balgam kültürü alınmalı, antibiyogram yapılmalıdır. böylece hastalık faktörüne karşı etkili olan antibiyotik belirlenebilir.