Noduler guart

Nodüler guart

Nodül nedir ?

tiroit bezinin içerisinde normal tiroit dokusundan faklı bir yapıdaki yumru biçiminde ve leblebi, nohut veya zaman zaman de ceviz veya portakal büyüklüğünde olabilen anormal doku büyümelerine hipertiroidi hastalığı gelişme olasılığı yüksektir. dolayısıyla çapı 2. 5 cm'den büyük sıcak nodüller aşırı hormon salgılamasa bile radyoaktif iyot tedavisi veya ameliyat ile tedavi edilmelidir.



sıcak nodüllerde tiroit hormon ilacı (tefor veya levotiron) ile tedavi yapılmaz. bu hastalarda tiroit hormon ilacı alınırsa kandaki tiroit hormonları çoğalır ve nodül çok çalışmaya başlar.



sıcak nodülü olan bir kişi yaşlı veya kalp hastalığı varsa hormonları normal olsa bile radyoaktif iyot tedavisi yapılır. çünkü sıcak nodül gelişi güzel bir anda aşırı tiroit hormonu salgılamaya itibaren kalp hastalığını kötüleştirebilir.



yaşlı ve tsh hormonu kanlarında düşük olan yani başlangıç durumunda tiroit bezi fazla çalışması (hipertiroidi) olan hastalarda ise propycil veya thyramazol gibi ilaçlar verilir ve arkasından radyoaktif iyot ile tedavi yapılır.



tiroit bezinde birden çok nodül olması (multinodüler guatr)

tiroit bezinde birden çok nodül olmasına tıp dilinde & lsquo; 'multinodüler guatr & lsquo; 'denir. & lsquo; 'multi'' kelimesi çok anlamına gelmektedir. tiroit bezinde birden çok nodülün olduğu multinodüler guatr bilhassa iyot yetmezliği olan bölgelerde ve genellikle ileri yaştaki kişilerde tespit edilir. bu hastalarda da nodüllerin sıcak mı soğuk mu olduğunu anlamak için tiroit sintigrafisi yapılabilir. zaman zaman nodüllerin hepsi soğuk nodül olabildiği gibi biri sıcak diğerleri soğuk olabilir. t3, t4 ve tsh hormonları yapılarak hormonlar kontrol edilir. tiroit bezinde birden çok nodülü olan kişilerde tiroit hormonları normal ve nodüllerin çapı küçükse bu hastaların çoğunda gelişi güzel bir şikayet olmaz. eskiden içinde nodül olmayan bir guatrda yıllar geçtikçe yeni nodüller ortaya çıkar ve multinodüler guatr gelişebilir.



tiroit bezinde tek nodülü olan hastalar gibi, bezde birden çok nodülü olan hastalarda da nodüllerden kesinlikle iğne biyopsisi yapılmalıdır. nodülü çok olan bu hastalarda da kanser oranı tek nodülde olduğu gibi % 5 civarındadır. tiroit bezindeki bütün nodüllerden biyopsi yapılmaya çalışılır. biyopside kanser şüphesi veya kanser çıkarsa derhal ameliyat yapılır. biyopsi iyi huylu ise izlenebilir.



bu hastaların bir kısmında tiroit hormonları normaldir. iyotlu tuz yerlerse nodüller aşırı hormon salgılamaya başlayabilir; dolayısıyla iyotsuz tuz yemelidirler. hormonları normal olan hastalar 4-6 ayda bir tiroit hormonları ve tiroit ultrasonu yapılarak takip edilir. bezinde birden çok nodülü olan kişilerin çoğunda tefor veya levotiron gibi ilaçlarla yapılan tedavi kanda tiroit hormonlarının artmasına neden olabildiği için pek tercih edilmese de, genç, ufak guatrı olan ve tsh hormonu normal seviyede olan hastalarda bir müddet levotiron veya tefor ilacıyla tedavi yapılabilir. nodüllerin çapı ufak (2. 5 cm'den küçük) ise genellikle ilaç vermeden 4-6 ay aralarla takip yapılır. bu takiplerde nodüller büyürse ameliyat edilir. şayet hastanın tsh hormonu düşük ise (0. 1'den küçük) tefor veya levotiron ilacı verilmez, çünkü zararlı olur. dolayısıyla ameliyat tercih edilen tedavi şeklidir.



multinodüler guatrlı hastalarda tsh hormonu düşük seyrediyorsa, yani bez fazla çalışıyorsa propycil veya thyromazol gibi tiroit hormon yapımını engelleyen ilaçlar verilir ve daha sonra ameliyat yapılır. zaman zaman bu hastalarda tiroit hormonları yüksek yani tiroit bezi aşırı çalışıyor olabilir. o vakit propycil veya thyromazol gibi ilaçlarla hormonlar normale getirilir ve arkasından radyoaktif iyot tedavisi veya ameliyat yapılır.



hangi nodüller ameliyat edilmelidir ?

tiroit iğne biyopsisi sayesinde ameliyata verilecek hasta sayısında büyük azalma olmuştur. nodül var diye derhal ameliyat olmak gerekmez. nodül ufak (çapı 2. 5 cm'den küçük) ve biyopsi iyi huylu çıkmış ise bu hastalar ameliyat yapılmadan izlenebilir. bir endokrinoloji uzmanına başvurarak nodülünüzü kontrol ettirmenizde fayda vardır. ameliyat edilmesi gereken nodüller ise şunlardır:



1. yapılan biyopside kanser çıkan veya kanser yönünden şüpheli nodüller.

2. biyopside folliküler tümör olduğu saptanan nodüller.

3. biyopside hurthle hücreli tümör olduğu saptanan nodüller

4. tefor veya levotiron ilacı kullanıldığı halde büyümeye devam eden nodüller ile bu ilaçlar kullanırken tekrardan ortaya çıkan nodüller.

5. 4 cm'den büyük kistik nodüller.

6. iğneyle içerisindeki sıvı boşaltılmasına karşın tekrar içerisine sıvı biriken kistik nodüller.

7. yemek borusu veya soluk borusuna basınç yapan iyi huylu büyük nodüller

8. graves hastalığı ile birlikte nodül varsa

9. sıcak nodüllerden çapı 2. 5 cm'den büyük olanlar

10. çapı 3 cm'den büyük olan iyi huylu sert nodüller

11. nodülün göğüs kafesi içerisine girmesi halinde (dalan guatr)



nodüler guatrda ameliyat

nodüler guatrda ameliyatta alınacak bez miktarı nodül sayısına, nodülün iyi veya kötü huylu olmasına göre değişmektedir. dolayısıyla ameliyat öncesi kesinlikle biyopsi yapılmalıdır.



ameliyat sırasında frozen tetkiki yapmak ameliyatta alınacak bez miktarı konusunda faydalı olmaktadır. frozen işlemi ameliyat sırasında alınan nodülün derhal yakında bulunmakta olan patolog tarafından incelenerek iyi huylu veya kanser olup olmadığını ameliyat eden hekime ameliyat sırasında bildirmesidir. şayet frozen incelemesinde nodülün iyi huylu olduğu tespit edilirse ve tek nodül ise nodülün olduğu tiroit lobu ve karşı lobun az bir kısmı alınır. yani geriye normal tiroit dokusu bırakılır. şayet frozen incelemesinde nodülün kanser olduğu rapor edilirse tiroit bezinin hepsini almak gerekmektedir. dolayısıyla frozen tetkiki yapılan bir hastanede ameliyat olmak daha avantajlıdır.



ameliyat öncesi yapılan tiroit biyopsisinde nodülün kanser olduğu saptanmışsa tiroit bezinin tümü çıkarılır. tiroit kanserli bir hastada tiroit bezinin bir kısmını bırakmak yanlış bir ameliyat şeklidir.



aynı hastada ikinci ameliyat ne zaman yapılır ?

ameliyat edilen nodüler guatrlı bir hastada önceden yapılan biyopside nodülde kanser olmadığı saptandığı halde patolojik incelemede tiroit bezinde nodülün olmadığı başka bir alanda milimetrik çapta, yani ufak bir kanser odağı çıkarsa, biz hastayı tekrar ameliyat ettirip geri kalan tiroit dokusunu da aldırıyoruz ve arkasından radyoaktif iyot tedavisi yapıyoruz. çünkü biz küçük kanserlerin de yayılabileceğinden (böyle hastalarımız var) endişe ederek tekrar ameliyatı tercih ediyoruz. bazı merkezler ise çapı 1 cm altında kanser çıkarsa ve bu kanser iyi sınırlı ve tek odak ise ve hasta 45 yaşın altındaysa tekrar ameliyat yaptırmadan tiroit hormon ilacı ile hastayı takip etmekte ve hastayı tekrar ameliyat ettirmemektedir.



nodül için ameliyat olan hastada ameliyat sonrası kontrol

ameliyat geçiren kişilerin % 30'unda 3 yıl sonra tekrar nodül gelişebildiğinden tekrar nodül gelişimini önlemek için tefor veya levotiron ilaç tedavisi almaları ideal olur. son yapılan bir çalışmada ameliyat olan nodüler guatrlı hastalardan günde 1 tablet tefor veya levotiron ilacı kullananlarda % 5 oranında tekrar nodül geliştiği saptanmışken ilaç almayanların %42'sinde tekrar nodül ortaya çıkmıştır. dolayısıyla biz ameliyat olan hastalara ilaç tedavisi yapıyoruz.



ameliyat olan kişilerde ellerde uyuşma ve kasılma oluyorsa kesinlikle kalsiyum ölçümü yapılmalıdır. bu belirtiler kanda kalsiyumun düştüğünü düşündürür. ameliyat olan kişiler belirli aralıklarla tiroit hormon tetkikleri ve kalsiyum ölçümleri yaptırmalılardır. tiroit hormonlarında düşme varsa buna ideal olarak doktorunuz ilaçlarınızı ayarlayacaktır.



ameliyat sonrası belirli aralıklarla (6 ayda bir veya yılda bir) tiroit ultasonu yapılması da yararlıdır. ameliyat olsanız bile zaman zaman tekrar nodül oluşabilir. diğer önemli bir nokta ameliyat olduktan sonra kontroller için endokrinoloji uzmanına gitmeniz gerektiğidir. sizin hormonlarınızı ve ilacınızı ameliyat sonrası endokrinoloji uzmanı ayarlayacaktır.



ameliyat olan bir hastada tekrardan nodül oluşursa nasıl tedavi edilir ?

önceden ameliyat geçirmiş nodüler guatrlı hastaların % 2. 5-20'sinde tekrar nodül gelişebilir. yeni nodül oluşumu genellikle ameliyattan 3-6 yıl sonra olur. bazı araştırmalarda ameliyattan 3 yıl sonra % 25-30 oranında tekrar nodül oluştuğu saptanmıştır.



tekrar nodül oluşmasının bir sebebi ilk ameliyatta fazla doku bırakılmasıdır. bilhassa birden çok nodülü olan (multinodüler guatrlı) hastalarda ameliyat sonrası tekrar nodül oluşması sıktır. dolayısıyla multinodüler guatrlı hastalarda tiroit bezinin tümü ameliyatta alınmalıdır.



diğer bir neden ameliyat sonrası tefor veya levotiron ilaç tedavisinin verilmemesi veya iyot yetmezliğinin devam etmesidir. ülkemiz gibi iyot yetmezliğinin olduğu bir ülkede ameliyat sonrası ilaç tedavisi faydalı olur. şayet kişide iyot eksikliği varsa (idrarda iyot bakılarak anlaşılır) iyotlu tuz kullanımı da nodül gelişimini bu tür hastalarda engeller. tekrar nodül oluşmasının bir önemli sebebi genetik olarak nodül oluşumuna eğilimli olmaktır. ailesinde guatr olan hastalarda ameliyat sonrası nüks daha fazla görülmüştür. dolayısıyla ailesinde guatr olan hastalarda ameliyat sonrası tefor veya levotiron ilacı kullanmak yararlıdır.



ameliyat sonrası tekrar nodül meydana gelen hastalarda yapılacak işlem ilk defa nodül saptanan bir hasta gibi iğne biyopsisi yapmak ve hormon tetkikleriyle inceleme yapmak ve ona göre tedaviyi düzenlemektir.



nodülü olan bir hastanın beslenmesinde dikkat edeceği hususlar:

nodülü olan kişiler iyotsuz tuz yemelidir. iyotsuz tuz bazı firmalar tarafından üretilmektedir. iyotsuz tuz bulunamaz ise kaya tuzu yenmelidir. bundan başka içinde iyot bulunmakta olan öksürük şurupları içilmemeli ve röntgen çekilirken kullanılan ilaçlardan içinde iyot olanlar olasıysa kullanılmamalıdır. alınan fazla iyot nodülün aşırı çalışmasına ve fazla tiroit hormonu üretmesine sebep olabilir. diğer besinlerden yenmemesi gereken gıda, sebze veya meyve yoktur.



kaynak : prof. dr. metin özata, tiroit hastalıklarına güncel yaklaşım, epsilon yayınevi, istanbul 2004 (baskıda).