Ön çapraz bağ onarımı
Eğer diziniz dönerek düştü iseniz; dizinizi oluşturan iki ana kemiği eklem içerisinde tesbit edrek ön-arka ve torsiyonel sabitliği sağlayan en önemli oluşum olan ön çapraz bağınızı (acl-anterior cruciate ligament) yırtmış olabilirsiniz. önçapraz bağ diz fonksiyonlarında çok önemli bir yeri vardır. ne yazık ki bu önemli anatomik oluşum kendiliğinden iyileşmez ve işlevlerini tekrardan kazanmak için bandaj, bacağa giydirilmiş antiembolik çorap ve hareketi sınırlayıcı bir dizlik bulunur. 3-4 saat sonra hastalara yemek verilir. yemek sonrası hastaların koltuk değneği ile kalkmalarına izin verilir. ayağa kalkmadan önce 5 dakika kadar oturarak başın dönmediğinden emin olunmalı, baş dönerse uzanarak 1 saat sonra ayağa kalkma tekrardan denenmelidir.
hastanede (uygulamalar değişik olmakla beraber) 2-3 gün kalacakınız. 2. gün fizyoterapist gelerek size yatakta yapmaya başlayacağınız egzersizleri gösterecek ve cpm denen dizinize hareket verecek bir alet bağlayacaktır. bu elektrik motorlu bir alettir ve fizyoterapistinizin göstereceği şekilde kumandayı kullanarak 2 saat diz hareket açısını 30 dereceden başlayayarak arttıracaksınız. 2 saat sonunda 2 saat ara verilecek ve tekrar başlanacaktır. 2-3. gün sonunda diziniz 90-100 derece bükülüyor olacaktır. dreniniz 2. veya 3. gün çekilecek ve pansuman yapılacaktır. hastanede kaldığınız sürece dizinize buz uygulanacaktır. ilk 2 gece 38 civarında ateişiniz olabilir, enfeksiyon anlamına gelmez. enfeksiyon bulguları 3. günde başlar.
eve döndükten operasyon sonrası 7. gün sonuna kadar bacağınızı uzatarak yatabilir veya oturabilirsiniz. bu esnada buz uygulamaya devam etmelisiniz. yemek için ayağınızı yere koyarak oturabilir ve ihtiyaçlarınız için koltuk değnekleri ile ameliyat olan bacağınıza yükü yarı yarıya azaltarak basabiliriniz. bu dönemde dizinizdeki bandajı ve çorabı mutlaka çıkarmayın. egzersizlerinizi aksatmada hergün tarif edildiği biçimde yapınız. bu dizinizin içerisinde kanama ve şişmeye sebep olabilir. bu esnada kan sulandırıcı ilacınızı kullanmayı aksatmayınız ve ağrınız olursa ağrı kesicinizi alınız. 5. günden sonra 1-2 saatliğine ofisinize uğrayıp oturarak çalışabilirsiniz. dikkat; ateşiniz 38 derece üstüne çıkar, bacakta ağrı-ayak parmaklarınızda şişme olursa doktorunuzu hemen arayın.
7. günden sonra ofisinizde oturarak 5-8 saat çalışabilirsiz. şayet işinizi organize edebilirseniz 10gün ofise gitmemenizi öneririz. 10. gün yaranız doktorunuz tarafından görülecektir ve uygunsa dikişleriniz alınır yada dikiş alınması 15. güne ertelenebilir. dikiş alındıktan sonra fizik tedavi başlanır. bazı hastalarda fizik tedavi 3. hafta sonuna ertelenebilir. fizik tedaviniz genellikle haftada 3 gün olmak üzere 3. ayın sonuna kadar devam edecektir. fizik tedavi operasyon gibi deneyimli fizyoterapistler tarafından yapılmalıdır. netice ta kaliteli fizik tedavi en etkili faktörlerden biridir.
10-15. gün koltuk değnekleri bırakılır. fakat yürürken dizliğinizi kesinlikle takmalısınız. doktorunuz veya fizyoterapistiniz 3-4. haftada dizliğinizi çıkarmanızı söyleyecektir. bu dönemde kendinizi çok iyi hissedeceksiniz fakat halen son derece tehlikeli bir aşamadasınız. 8. haftadan sonra daha etkin olabilirsiniz, araba kullanabilirsiniz fakat sportif etkinlik halen yasaktır. 4. ay sonunda fizyoterapistiniz sportif aktivitelere yavaş yavaş başlatabilir. amatör sporcularda tam spora dönüş 6ay sonundadır.
istanbul ortopedi grubunun kullandığı teknik
istanbul ortopedi grubu olarak gelişi hoş bir tıbbi engel yoksa greft olarak patellar tendon kullanıyoruz. patellar tendonu tercih etmemizin en önemli sebebi iki ucundaki kemik parçalar aynı boyuttaki kemik tünellere tam olarak yerleşmekte ve iyileşme kemik kemiğe kaynama ile olmaktadır. bu süreç yaklaşık 6 hafta sürmektedir. bu diğer doku greftlerine göre daha hızlıdır.
hamstring (diz arkası) tendonları nı ön diz ağrısı olan, daha önce patellar tendonu kullanılmış veya gelişi hoş bir diz kapağı problemi olan hastalarda kullanmaktayız. hamstring tendon kullanılan hastalarda ameliyat sonrası ilk 6 haftada daha rahat hareket kapasitesi, daha kısa dizlik (bazen hiç kullanmıyoruz), daha kolay cerrahi teknik gibi avantajlar vardır.
patellar tendonun bizce avantajlarından biri de bu tendonun klasör ön tarafında yer almasıdır. en sık kullanılan diğer greft diz arkası tendonlarıdır. operasyon sonrası erken yeni yırtıklarda klasör ön tarafındaki quariceps adelesinin fazla güçlü ve bunu dengelemesi gereken arka adelelerin daha zayıf olmasıdır. patellar tendon alındığında bu mekanizmanın tam tersi olarak arka adeleler dokunulmadığından daha güçlü kalmakta, ön kısım zayıflamaktadır. bu erken yırtıklardan korumaktadır. yapılan çalışmalarda uzun süreli neticeler ise aynıdır.
istanbul ortopedi grubu olarak doku greftlerini kemik tünellere tesbit için vida kullanmaktayız. bu yapılan çalışmalarda en güçlü tesbit olarak gösterilmiştir. hamstring tendonların tesbitinde üst bölümde " endo button denen askı sistemini, altta vida kullanmaktayız.
programa uyan hastalarda cerrahi sonrası başarı oranı %90 dır. başarı terimi ile; tam eklem hareket açıklıklığı, ağrısız eklem(diğer eklem patolojilerine bağlı olmayan) ve spora geri dönüş kastedilmektedir.
komplikasyonlardan korunma; enfeksiyon olmaması için anestezi sırasında ve hastanede yatılan 3 günde damardan antibiotik verilmektedir. bundan başka kullanılan aletlerin sterilizasyonuna çok dikkat edilmektedir. genel olarak bir çok ameliyathanede optik sistemler ve artroskopi aletleri sıvılar içerisinde sterilize edilirken biz her defasında tam sterilizasyon (otoklav ile) uygulatmaktayız
derin ven trombozundan korunmak için kan sulandırcı enjeksiyonları 15 gün uygulamaktayız. bundan başka hastalara oerasyon sonrası 3 hafta antiembolik çoraplar giydirilmektedir. bundan başka hastalara derhal yatak içi egzersizler ve erken ayağa kaldırarak yük verme ile riskleri azaltmaktayız. şayet hastalarda ek risk etkenleri varsa bu uygulamalar daha da uzatılmaktadır.
ameliyat sonrası: hastalarımızı 2-3 gün yatırıyoruz. yattıkları sürece cpm (continue passive motion) aleti ile dize derhal hareket verilmekte ve 3. gün sonunda 90-110 derece bükme (fleksiyon) seviyesine ulaşılmaktadır. hasta taburcu olmadan fizyoterapistlerimiz ev egzersizleri vermektedir. 15. gün hastamızın dikişlerini alınmakta ve fizyoterapiye başlanmaktadır. 15 gün koltuk değneği ile hafif yük verdirilmekte sonra koltuk değneğine son verilmektedir. diz breysine 6 hafta devam edilmektedir. 6-8 haftada bisiklete binmeye başlatılmakta ve proproception çalışmalarına başlanmaktadır. 3. ayda koşuya başlatılmaktadır. spora dönüşe 4-6 ayda izin verilmektedir.
proproception eğitimi: acl üstünde klasör 3 boyutlu pozisyonunu algılayıcı durum alıcıları (pozisyon reseptörleri) vardır. bu alıcılar bağ gerildiğinde omurilik ve beyne sinyal göndererek adelelerin kasılmasına ve zorlanmanın dengelenmesini temin eder. acl yırtıldığında bu alıcılar kaybolarak diz pozisyonunun beyin tarafından algılanmasında ve lazım adele cevabının verilmesinde zaafiyete sebep olur. bu da klasör daha kolay dönmesine sebep olur.
yeni fizik tedavi yöntemlerinin en önemlilerinden biri proproception eğitimidir. bu eğitimin hedefi tekrardan yapılan acl üstünde olmayan pozisyon algılayıcıları yerine diğer algılayıcıları doğru kullanmayı öğreterek dizdeki kontrolsüz hareketleri engellemektir. böylece onarılan bağda tekrardan yırtık oluşmasının önüne geçilir. bu acl fizik tedavisinin en modern ve en önemli parçasıdır.
kaynak: istanbul ortopedi grubu
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder