Shweder moral teorisi

Shweder moral teorisi

Kohlberg sonrası moral teorilerdendir. kohlberg'in topluluğundan soyutlanmış bireye odaklı ahlak anlayışı yerine, kişileri topluluğu içerisine yerleştiren holist bir anlayışa dayanır. buradaki hareket noktası geleneksel toplumlarda kişilerarası ilişkilerin bireyin özerk yargılarına değil, dinsel inançlara, mitoslara, değerlere tabi olduğu, kısacası toplumun birincil, bireyinse ikincil planda bulunduğudur.



bu bağlamda sosyal uzlaşmalar, moral bir boyuta sahiptirler, zira toplumun norm ve kuralları, ilahi bir gücün veya düzenin ifadeleri olarak algılandığından buyurucu bir meziyet taşırlar.



shweder ve arkadaşları (1987) kültürler arası (hindistan ve abd) çalışmalarından hareketle, geleneksel toplumlarda ahlak ile uzlaşmaların birbirlerinden ayırdedilmediğini, bundan başka sosyal düzene uymanın (uzlaşma morali), bireysel haklardan daha önce geldiğini öne sürmüşlerdir.



araştırmacılar çeşitli davranışları a) herkesin yapması/uyması gerekenler, yani evrensel ve çiğnenemez olanlar, b) yalnızca bir toplumun üyelerinin yapması gerekenler, yani kültüre/topluma göreceli olanlar biçiminde iki kategoride tasnif etmişlerdir. bunlardan ilki (hırsızlık yapmama, yalan söylememe gibi) moral davranışlardır, ikinciler (inek eti yememe gibi) ise uzlaşımsal (ülkelere göre serbest veya yasak olan) davranışlardır. hintliler cevaplarında ikinci kategorideki davranışları da birincilerin yanına koymuşlar, yani moral ile uzlaşma arasında ayrım yapmamışlardır.



shweder'e göre üç büyük moral kod ya da etik alan vardır ve her kültür bunlara değişik bir önem atfeder. birincisi, özerklik eliğidir: bu kod, şahsi kimliği yüceltir ve bireysel hakları, adalet ve özgürlüğü vurgular. ikincisi topluluk (komünote) etiğidir: bu kod, kişilerin birbirine karşı görev ve yükümlülüklerini vurgular.



üçüncüsü kutsallık etiğidir. bu kod, insanın spiritüel özünü gerçekleştirmeyi, saflığı, arınmışlığı yüceltir. birinci kod (kohlberg'in evrensel saydığı kod) temel olarak batı dünyası, diğerleri ise geleneksel toplumlar için önem taşır (shweder'in teorisinin, modern etik ile geleneksel etiği kutuplaştırması, günümüz dünyasında olabildiğince abartılı görünmektedir)