Solunum sistemi ve suni solunum

Solunum sistemi ve suni solunum

Solunum sistemi, üst solunum yolu (ağız, burun, boğaz) ve alt solunum yolundan (kusma veya kanama (ya da olasılığı) varsa baş yana çevrilir. boyun omurlarında zedelenme varsa, kişi yan çevrilir. böylece dilin geriye kayması, kusmuk ya da kanamanın soluk yolunu tıkaması önlenmiş ve soluk yolunun devamlılığı sağlanmış olur.

suni solunum, solunumu olmayan kişinin yapay olarak solutulmasıdır. kişinin başına pozisyon verildikten sonra (baş-çene), alından elin baş ve işaret parmaklarıyla burun kanatları sıkıştırılır, diğer elin üç parmağı çeneyi desteklerken; nefes alınır, hastanın ağzı iyice kavranır ve nefes üflenir(balon şişirir gibi). elinizin altında varsa soluturken koruyucu kullanmanızda fayda var, son yıllarda anahtarlık durumunda satılmaktadır..

suni solunum üç yoldan gerçekleştirilebilir: 1-ağızdan ağza, 2-ağızdan burna, 3-ağızdan ağza ve burna.

ağızdan ağza suni solunum,genellikle en fazla tercih edilen yoldur. kişinin ağzı iyice kavranmalıdır ve burun delikleri iyice kapatılmalıdır ki etkili olsun.

ağızdan burna suni solunum,kişinin ağzı sıkıca kapatılmalıdır. önerildiği durumlar:

- hastanın ağzını açmak olası değilse,

- yüzdeki ciddi yaralanma nedeniyle ağızdan soluk verilemiyorsa,

- hastanın dişleri yoksa ve dolayısıyla soluk verirken ağız kavranarak kapatılamıyorsa ve verilen hava dışarı kaçıyorsa,

- sizin tercihinizse.

ağızdan ağza ve burna suni solunum, ağız - burun mesafesinin kısa olması nedeniyle bebeklerde uygulanır.

yabancı cisim tıkanmaları

yabancı cisim tıkanmaları, genellikle birşey yerken veya içerken gülme ya da ani hareket etme neticesi ortaya çıkabileceği gibi, çocukların oyun oynarken cisimleri ağız ve burunlarına sokmaları sonucunda da görülebilmektedir.

* tıkanma nedeniyle kişi öksürüyorsa hiçbir girişim yapılmadan gözlenir. ta ki aşağıdaki belirtiler görülene kadar:

* kişi konuşamıyor, öksüremiyor, iki eli ile boğazını kavramış ve panik durumunda ise, siyanotik görünümün yanı sıra aşırı zorlanarak nefes almaya çalışıyorsa, derhal müdahale edilmesi gerekmektedir. şayet kısa sürede müdahale edilmezse bilinç kaybı ve ölüm meydana gelebilir.

yabancı cismi çıkarmak üzere uygulanan metoda heimlich (subdiyafragmatik -, batından itme) manevrası denilmektedir.

erişkinde ve çocuklarda yabancı cisim tıkanmalarında müdahale aşamaları

bu aşamalar, bir yaşın üzerindeki çocuklardan başlayarak her yaş grubuna uygulanabilir:

1. şayet kişide hafif soluk yolu tıkanması bulguları varsa,

öksürmeye devam etmesi için kişi teşvik edilir, başka bir şey yapılamaz.

2. şayet kişide şiddetli soluk yolu tıkanması bulguları varsa ve kişinin bilinci açıksa;

sırtına beş kez aşağıda anlatıldığı biçimde vurun

tıkanan kişinin, hafifçe sırtına doğru olacak biçimde yanısıra durun

bir elinizle kişinin göğsünden desteklerken, kişinin olası olduğunca öne doğru eğilmesini söyleyin ki, tıkanmaya neden olan yabancı cisim bu şekilde soluk yolundan aşağı gitmek yerine ağza doğru hareket etsin

diğer elinizi topuk kısmıyla, kürek kemiklerinin arasından 5 kez sert biçimde vurun

yabancı cisim tıkanması, bu 5 darbenin her birinin etkisiyle açılmış mı, kontrol edin. sert vuruşların hedefi beş sayıdan ziyade tıkanmayı açmaktır

eğer sırttan vurulan beş darbe ile yabancı cismi çıkarma çabaları başarı belirten olamamışsa, aşağıda belirtildiği biçimde, beş kere "karından itme" uygulayın:

tıkanan kişinin arkasına geçerek, kollarınız (kişinin) üst karın bölgesine(çn: göbek çukurunun yukarısına) gelecek biçimde kişiyi sarmalayın

kişinin öne doğru eğilmesini sağlayın

yumruk durumuna getirdiğiniz bir elinizi, göbek çukuru ile ksifoid çıkıntı arasındaki boşluğun ortasına yerleştirin

diğer elinizle, önceki koyduğunuz elinizi kenetleyerek; içe ve yukarı doğru sert darbeler uygulayın

beş kere tekrarlayın

tıkanma halen açılmadıysa, beş kez sırttan vurma ve beş kez karından itme biçiminde devam edin

3. tıkanan kişinin gelişi hoş bir anda bilinci kapanırsa:

bilinci kapanan kişiyi destekleyerek yere yatırın

hemen 112 yi arayın

tyd ne başlayın (bölüm 5b deki erişkin tyd basamaklarına göre)

yabancı cisim tıkanması ile meydana gelen hafif soluk yolu tıkanmaları

öksürme, yüksek ve devamlı bir baskı oluşturarak yabancı cismi dışarı atmaya çalışır. öksüren kişilere uygulanacak sırttan vurma, karından itme ve göğüs basısı; ciddi sorunlara yol açabilecek olasılıklardır ve hatta soluk yolu tıkanmasının daha kötüleşmesine neden olabilirler. o nedenle bu uygulamalar şiddetli soluk yolu tıkanmalarına saklanmalıdır. hafif tıkanmalarda kişi göz önünde tutulmalı tıkanıklık geçene ya da şiddetli soluk yolu tıkanması oluşana kadar.

yabancı cisim tıkanması ile meydana gelen şiddetli soluk yolu tıkanmaları

tıkanma neticesi boğulmalarla ilgili klinik veriler, çoğunlukla, geriye dönük ve fıkra/kısa hikayeler niteliğindedir. bilinci açık erişkinlerle, 1 yaşın üzerindeki çocuklarda meydana gelen tam yct hakkında vaka kayıtları, sırttan vurmanın, karından itmenin ve göğse bastırmanın ne kadar etkili olduğunu göstermektedir. aşağı yukarı olguların % 50 sinde, tek yöntem kullanılarak soluk yolu açılamamıştır. halbuki, sırttan vurma, karından itme ve göğüsten itme uygulamaları birlikte kullanıldığında daha başarı belirten olunmuştur. anestezistlerin gönüllü olarak gerçekleştirdikleri iki (prospektif) araştırma ile kadavralar üstünde yapılan araştırmalarda; yapılan kıyaslamada göğüsten itmede karından itmeye göre soluk yolunda daha yüksek baskı oluştuğu saptanmıştır.

göğüsten itme ile göğse bası aynı gibi olsalar da; yct nedeniyle bilincinin kapandığı bilinen ya da yct nedeniyle kapandığından şüphelenilen kişilere, tyd başlanmasının gereği kurtarıcılara öğretilmelidir. tyd anında, soluk yolunu açarken, yabancı cismin çıkma ihtimali nedeniyle her keresinde, kişinin ağız içi, vakit kaybına fırsat vermeden kontrol edilmelidir.

tıkanma şüphesi olmayan bilinç kapanmalarında ve kalp durmalarında tyd uygulanırken, ağız içini alışkanlı durumuna getirip kontrol etmek luzumsuzdur.

heimlich manevrasını kişi kendi kendine de uygulayabilir; bir sandalyenin arkalığına göbeğin üzerindeki boşluktan abanarak yabancı cisim çıkarılabilir.

ileri dönem hamilelerde heimlich manevrası göğüs kemiğinin alt yarısına (kalp masajı yapılan kısma) uygulanır.

** bebeklerde(1 yaşın altında), karaciğeri yaralayabileceği için, heimlich manevrası önerilmemektedir.

bebeklerde yabancı cismi çıkarmak üzere, bebeği önkolunuza yüzüstü yatırıp elinizle çenesinden kavrayın; kolunuzu üstbacağa dayayın bebeğin başı aşağı doğru olacak biçimde (yerçekimini sağlamak üzere, bakınız: şekil) tutup, kürek kemiklerinin ortasından diğer elinizin topuk kısmıyla 5 kere sert ve hızlı darbeler vurun. sonra vurduğunuz el ile bebeğin başını kavrayıp kolunuzu bebeğin sırtına dayayıp (sandviç gibi görünecek) bebek o kol üzerene sırt üstü yatırılır ve göğüs basısında olduğu gibi 5 kere bası yapılır. yabancı cisim çıkana, bilinci kaybolana, yardım gelene kadar 5 sırt 5 göğüs basısı olarak devam edilir.

suda boğulma



boğulma, suya batma nedeniyle nefessiz kalma sonucunda oluşan ölüm olarak tanımlanmaktadır. kişinin, suda paniğe kapılması sonucunda boğulma olayı meydana gelir. kişi paniğe kapılınca, soluk yoluna az oranda da olsa tatlı (ya da tuzlu) su kaçması halinde boğazdaki larenks kasları kasılır. vücut akciğerlere daha fazla su girmemesi için refleks olarak bu yolla korunur, ancak bu kasılma nedeniyle akciğerlere hava girişi de engellendiğinden kişi havasız kalır ve bilinci kapanır. bir müddet sonra kaslar gevşer ve kişi sudan kurtarılamadıysa akciğerlere su girişi gerçekleşebilir.

boğulmak üzere olan bir kişi görüldüğünde suda kurtarma konusunda eğitim alınmamışsa kurtarma anında problem yaşanabilir, paniğe kapılmış kişi kurtarıcıyı suya çekerek onun da boğulmasına sebep olabilir. o nedenle, suda paniğe kapılmış kişiye önce ip, simit gibi nesneler atılabilir, dal veya kürek gibi nesneler uzatılarak tutunması sağlanabilir veya kayık, su motoru gibi araçlarla ulaşılmaya çalışılır. paniğe kapılmış kişiye daima sırttan yaklaşılmalıdır. şayet eğitim almamışsanız ve yalnızsanız; boğulmak üzere olan bir kişi gördüysseniz, önerilen: kişi bilincini kaybedene kadar bekleyin ve ondan sonra sudan kurtarın.

ilkyardım yapmak için kişi kesinlikle en kısa zamanda sudan çıkarılmalıdır. ondan sonraki yapılacak işlemler:

abc değerlendirilmesi ve abc nin devamlılığının sağlanmasıdır (baş pozisyonu verilmesi, solunumu yoksa: tyd başlanması & gt; suni solunum, göğse bas). kişinin üstünün örtülmesi, şoka girmemesi açısından çok mühimdir. ilkyardımcı yalnızsa, sudan kurtardığı kişiye, önce 2 dakika tyd (30 göğüs basısı ve 2 solutma şeklinde; 5 döngü) yaptıktan sonra derhal 112 yi aramalıdır.

şayet boğulma, bir dalma kazası neticesi gelişmişse, boyun omurlarının korunması unutulmamalıdır. en kısa zamanda bir sağlık kuruluşuna götürülmelidir.

bu anlatılanlar ilkyardımcılar içindir; cankurtaranlar bu konuda daha detaylı eğitim aldıklarından soluk vermeye suda bile başlayabilirler.

kaynak: hülya ünalan gedik